Cá kèo kho, tép bỏ trái dừa đậm đà hương vị biển

Cá kèo sống tươi đem kho thì thịt cá mới giữ được vị ngọt và mềm mãi. Lại gắp con tép trong trái dừa chấm vào muối ớt, đưa vào miệng cùng với một cọng rau răm. Vị ngọt của biển dạt dào trong miệng...

Quê ngoại tôi ở Duyên Hải, huyện ven biển một tỉnh phía tây Trà Vinh. Một vùng đất khó, cho đến nay người dân vẫn con nghèo. Nhưng mà biển thì không nghèo.

Những ngày gió từ biển thổi vào, phần phật như muốn cuốn lốc hết thảy mọi thứ, cùng với cát. Cát thổi vào mái và vách lá của những ngôi nhà nghe rồn rột. Vậy mà khi gió cát về thì mọi người lại rộn ràng hẳn ra.

Những cánh đồng dưa hấu xanh mướt dưới nắng trời, nhú lên những quả con con. Khi tiếng quết bánh phồng vang lên phùm phụp đâu đó thì ngoài đồng cá kèo đã nổi đầu khắp nơi.

Biển Trà Vinh. Ảnh: TL internet

Một lần về quê ngoại xa lắc, mấy đứa nhỏ con cậu con dì rủ đi bắt cá kèo. Chúng làm một cái thòng lọng bằng chỉ, thả rà rà trước đầu con cá kèo, rồi giật mạnh. Cứ tưởng như trò chơi. Mà chơi như vậy biết chừng nào mới có cá ăn.

Vậy mà trong chốc lát, chúng nó bắt được cả nồi cá kèo mập núc, ăn cả ngày không hết. Còn cá đựng trong mấy cái xà - ngôn đằng sau ruộng, mỗi lần trút ra, chỉ có nước đem bán mới hết!

Rồi lại rủ nhau kho cá kèo. Một chiếc nồi đất, đun bằng rơm của vụ mùa vừa gặt xong, khói bốc lên mùi hơi ngai ngái của rạ mới. Cá kèo còn sống nhảy tưng tưng được nhanh tay bỏ vào nồi rồi đậy kín lại. Chỉ sau vài phút thì cho nước mắm rươi vào, đun sôi lên rồi vớt cho đến hết bọt là nồi cá kèo chín tới.

Không bột ngọt, không đường và phải là nước mắm rươi vào cá kèo còn sống thì mới đúng điệu. Nước mắm làm từ những con rươi biển, có cái mùi đặc trưng của vùng duyên hải. Cá kèo sống tươi đem kho thì thịt cá mới giữ được vị ngọt và mềm mãi, cộng với cái mật đắng trong bụng làm cho món cá kèo trở thành món độc chiêu, chỉ mình nó có.

Ăn cá kèo phải ăn nguyên con mới lịch sự, còn bẻ khúc đầu, nơi có cái mật thì khúc đuôi để ai ăn. Ở chợ người ta hay lấy làm giấm, muối làm cho cá hết nhờn rồi mới đem kho, khiến cho con cá khô quắt và cứng.

Độc món cá kèo kho ăn với cơm nóng, trên mâm có thêm một đĩa dưa hấu mới hái trên rẫy về là một điều hạnh phúc. Hạnh phúc thật đơn giản và bình thường như nó vốn vậy, không chỉ của người dân vùng biển, mà còn của những người lưu lạc ở chốn thị thành nay tìm gặp lại trong ký ức sâu thẳm.

Cá kèo cuốn bánh tráng.

Chiều xuống ở Duyên Hải quê tôi, gió càng tợn. Những cây dừa cao, trĩu trái cứ nằm xuống đứng lên trông hãi lắm. Gió càng nhiều người ta càng cười. Vì họ chắc rằng ngày mai tép sẽ đầy ắp xà - ngôn. Những con tép bạc đất, mình to bằng ngón tay, trong xanh, búng mình chong chóc trong rổ. Dân ở đây bảo tép sinh ra từ đất. Vì ruộng khô nẻ, cứ có nước vào là có tép.

Loại tép đó lột hết vỏ, lấy noãn, bỏ vào trong một trái dừa. Loại dừa chưa khô nhưng cũng khá già, thường dùng để làm mứt. Nước dừa này như có ga. Muối hột đem ra đâm nhỏ với ớt hiểm xanh mọc trong bụi tre. Một cọng rau răm, dấp cá sau hè hái và bày ra quanh mâm.

Gắp con tép trong trái dừa chấm vào muối ớt, đưa vào miệng cùng với một cọng rau răm. Vị ngọt của biển dạt dào trong miệng. Một ngụm rượu nếp (trông cứ đùng đục thế nào ấy) đẩy cái ngọt và sùng sục của biển vào tận bên trong. Hai tay cứ vỗ đùi đôm đốp. Thật hào sảng, thật đã! Trong xóm, từng ngọn lửa rơm nướng bánh phồng chợt bùng, chợt hiện. Gió phần phật gợi lên một thời khai phá của cha ông.

Những món ăn vùng ven biển quê tôi, không chế biến cầu kỳ, không bày biện công phu nhưng cứ xoắn xuýt trong tâm hồn, trong ký ức người đi xa. Ở một góc khuất nào đó, thỉnh thoảng nó chợt hiện lên. Và khi có ai nhắc tới, hồn quê - vị ngọt của hương vị quê nhà như cứ trào lên trong trái tim và cả trên đầu lưỡi.

Theo Sài Gòn Tiếp Thị