Rượu hiếu thảo của bản Mường

(Dân Việt) - “Dâu hiền rể thảo ở đời/ Ủ vò rượu quý dâng mời mẹ cha”. Câu ca ấy những người con xứ Mường ở Tân Lạc (Hòa Bình) thuộc nằm lòng từ thuở thiếu thời.

Bà con bảo rằng, rượu cần thì dân tộc nào trên đất nước này cũng có, nhưng chỉ ở bản Mường, thức rượu ấy mới được gọi là “rượu hiếu thảo”.

Truyện kể rằng, xưa lắm, ở mường này có một ông lão chọn cho 2 con trai mình được 2 cô con dâu rất đảm đang, xinh đẹp. Một ngày kia ông ngã bệnh nằm liệt giường, người già trong bản muốn biết cô con dâu nào hiếu hạnh, thảo hiền hơn nên đã gọi cả hai đến và bảo: “Các con phải tìm được con vật gì mà thịt lại nằm trong xương, loại nước gì biết chảy ngược lại ngọt ngào, ý vị để bố chồng ăn và uống thì ông ấy mới khỏe lại được...”.

Cô con dâu cả nghĩ mãi, không hiểu là thức ăn, thức uống gì nên bỏ vào buồng nằm ngủ. Cô con dâu thứ hai cũng trăn trở, hỏi khắp chốn nhưng cũng không ai biết nên buồn rầu ra bờ suối ngồi khóc. Thế rồi cô nhìn thấy những con ốc nằm rải bên bờ suối và chợt nghĩ: Con ốc, ruột trong mềm, vỏ ngoài cứng, thế chẳng phải thịt nằm trong xương hay sao?

Bên bờ suối, lại vô tình có ai đã cắm sẵn một cái vòi chuyền cho nước chảy lên máng, vậy là muốn nước chảy ngược cũng cần làm như vậy. Cô liền bắt một rổ ốc về để nấu canh, múc một vò nước, vót cái cần cắm vào vò. Để nước có mùi vị, cô bỏ vào vò vài nắm lá thuốc đã hái ở trong rừng...

Cô con dâu cả biết chuyện, muốn phá em dâu bèn bỏ vào vò nước một nắm bã trấu và tấm vụn. Không ngờ những thức ấy lại làm cho vò nước hoá thành một thứ rượu ngọt. Ông bố được ăn canh ốc rồi lại được vít cần hút nước từ vò, tự nhiên khỏe mạnh trở lại.

Dân bản đến nếm thử, ai cũng khen vò nước thật ngon ngọt tựa như tấm lòng thơm thảo của cô con dâu thứ. Từ đó, loại rượu mà cô dâu thứ làm nên có tên gọi rượu cần (uống bằng cần), đồng thời còn được gọi là “rượu hiếu thảo”.

Trong nguyên liệu làm rượu cần thì men là quan trọng nhất, quyết định chất lượng rượu. Men rượu của người Mường được làm từ 24 nguyên liệu, trong đó không thể thiếu vỏ cây gỗ mun (có tác dụng khử độc rất tốt). nên người uống không bị đau đầu và gây độc hại đối với cơ thể). Sau 20 ngày ủ, rượu uống được.

Vinh Minh