(TBKTSG Online) - Miền quê Tây Nam bộ có đặc thù địa hình là những kênh
rạch chằng chịt. Vùng đất thấp ven sông, dọc hai mé kênh, có nhiều
phèn, cùng với khí hậu nóng ẩm là điều kiện để cây bình bát – một loại
cây hoang mọc đầy, tạo nên một màu xanh ngát cả vùng.
Bình bát là loại cây gỗ nhỡ, cao khoảng 5 - 3 mét. Lá đơn, mọc so le,
lá có mùi hôi đặc trưng. Cây bình bát thường được làm củi đốt. Người
bình dân thường đốn bình bát về ngâm, bỏ lớp da ngoài, lấy lớp da trong
làm dây bện thắt thành những chiếc võng đưa, vừa dai, vừa chắc. Trẻ con
miền quê, sáng sáng thường hay đi dọc theo mé kênh, rạch để lượm bình
bát chín.
Bình bát trổ bông màu trắng, cánh hình trái tim. Bông cho quả non màu
xanh, da sần sùi, đến khi bình bát chín trái ngả sang màu vàng. Trái
chín gặp cơn gió nhẹ là rụng xuống đất. Lượm bình bát chín bẻ ra ăn ngay
vừa ngọt vừa có mùi hôi hôi đặc biệt. Cầu kì hơn thì đem những trái
bình bát ấy về, dùng tay bẻ ra, gợt bỏ vỏ rồi bỏ vô ly dầm với đường,
thêm ít viên nước đá là thứ giải khát tuyệt diệu lúc trưa hè.
Cơm bình bát màu vàng nhạt, bên trong là hột màu vàng sậm hơn. Có người
chỉ lừa ăn cơm bao quanh nhả hột. Có người lại khi ăn lại nuốt luôn cả
hột cũng chẳng sao.
Theo kinh nghiệm dân gian, trái bình bát chín ăn nhiều trị được chứng
thiếu máu, hay chữa được bệnh khí hư (huyết trắng) ở phụ nữ.
Trái bình bát xanh được sấy khô, nghiền thành bột dùng chữa tiêu chảy
và bệnh lỵ. Vỏ cây giã nát dùng đắp quanh nướu răng để làm giảm nhức
răng. Nước sắc vỏ cây bình bát được dùng như thức uống giải nhiệt.
Hột bình bát từ những trái già, giã nhỏ, nấu với nước làm nước gội đầu
(không nên để nước bắn vào mắt), hoặc ngâm quần áo để trừ chí, rận.
Ngoài ra, hột bình bát đốt thành tro, trộn với dầu dừa bôi chữa ghẻ rất
hay. Nhưng lưu ý là tất cả các cách nói trên chỉ là từ những lời kể dân
gian đều phải tham khảo ý kiến nhà chuyên môn khi áp dụng.
Đến đây, người viết bỗng bồi hồi nhớ lại câu ca dao mà bà đã hát thuở xưa, xin mượn tạm để thay cho lời kết:
Hương thôn sâu nặng nghĩa tình
Xa quê vẫn nhớ vị bình bát quê.
Bài và ảnh: Thạch Ba Xuyên
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét