Dân dã bánh ổ

Bánh ổ nghe lạ với nhiều người, nhưng với những bậc cao niên ở Quảng Ngãi thì mỗi khi nghe nhắc đến lòng lại cồn cào, da diết. Họ nhớ về món bánh dân dã được chế biến từ gạo đã gắn bó với bao kiếp người gian khó.

Bánh ổ chế biến khá đơn giản. Gạo được vo sạch rồi ngâm trong nước khoảng chừng hơn một giờ đồng hồ. Sau đó vớt ra chậu cùng với ít nước, cho vào cối đá xay nhuyễn để tạo thành dạng bột nước trắng tinh sóng sánh. Thêm ít gia vị cùng với nước vào để bánh sau khi ra lò có hương vị ngon hơn. Củ nén rửa sạch, giã giập, cho vào chảo dầu phộng đun sôi trên bếp đến khi ngả sang màu vàng, bốc mùi thơm thì đổ vào nước bột khuấy đều.

Dạo quanh vườn nhà, cắt vài tàu lá chuối xanh mang ra vòi nước rửa sạch, lau khô, trải vào trong chiếc tràng đan bằng nan tre. Đặt nồi nước bột lên bếp, đun nhỏ lửa rồi dùng đũa cái (đũa lớn vót từ thân tre) khuấy đều. Khoảng hơn mươi phút khi bột chín, tạo thành hỗn hợp sền sệt thì nhấc xuống bếp đổ vào tràng đã trải lá chuối xanh. Tiếp đến dùng đũa cái san phẳng bột cho đẹp mắt.

Nhân bánh ổ được chế biến trước đó với thịt heo băm nhuyễn xào cùng dầu phộng. Khi xào, cần nêm gia vị cho vừa ăn. Canh thịt chín, cho hẹ và hành lá thái nhỏ vào chảo rồi dùng đũa đảo đều, nhấc xuống bếp. Sau khi san phẳng bột bánh đã khuấy chín, dùng vá múc nhân thịt đổ đều lên trên bề mặt bánh, thế là đã có món bánh ổ mộc mạc, đậm chất thôn quê. Dùng dao cắt bánh thành từng miếng rồi bày ra đĩa, món bánh trông dân dã nhưng thật ngon và lành.

Bánh ổ dẻo thơm làm từ gạo cùng vị béo của dầu phộng, vị ngọt của thịt heo quyện với hương vị của các loại gia vị và rau thơm khiến ai ăn vào cũng mê mẩn, dù là món quá đỗi bình dị. Khi ăn, có thể rưới thêm ít nước mắm pha chanh, đường, ớt, tỏi để món bánh thêm đậm đà.

Thuở xưa, bánh ổ là món ăn thay cơm trong những ngày gia đình sum họp. Những người mẹ, người vợ thường làm nhiều bánh ổ để chồng con ăn thỏa thích và dành phần mang đến biếu người người thân cùng bà con láng giềng. Đây còn là món bánh được dâng cúng tổ tiên để tưởng nhớ về những tháng ngày khốn khó nơi quê nghèo.

Bài & ảnh: Trang Thy