Dưa món xứ Huế

Với người Huế, ngày tết phải có bánh tét và đã có bánh tét thì không thể thiếu dưa món.

Dưa món là món ăn không thể thiếu trong ngày tết của người Huế

Ngày trước, khi những cơn mưa cứ nối dài ngày này sang ngày khác của tiết trời tháng chạp xứ Huế, mẹ tôi lại canh ngày nắng ráo để phơi nguyên liệu làm dưa món chuẩn bị tết. Và anh em chúng tôi lại nôn nao đếm từng ngày đợi tết về...

Mẹ thường dậy thật sớm gọt tỉa nguyên liệu cho kịp nắng vừa lên. Bởi nắng ngày đông ở Huế rất quý. Nguyên liệu chính gồm đu đủ, cà rốt, củ kiệu, củ hành và ớt trái. Đu đủ, cà rốt được cắt mỏng và tỉa thành hình như hoa mai trông rất đẹp mắt. Tất cả được xếp mỏng lên những cái sàng, cái dần đan bằng tre, rồi đem phơi ở hàng rào cây chè tàu. Hôm ấy, hàng rào xanh mướt thường ngày trở nên sống động, đẹp mắt bởi những sắc màu trắng, đỏ... của đu đủ, cà rốt, ớt xanh. Tôi vẫn nhớ như in hình ảnh mẹ tôi đội nón ra sân lật trở nguyên liệu, anh em chúng tôi quấn quýt theo sau. Trong vườn, mai vàng cũng đang chúm chím hé nụ. Hương tết như đã tràn về.

Khoảng 26 tết, mẹ bắt đầu nấu nước mắm ngâm dưa. Nước mắm được nấu với đường. Đa phần người Huế không thích ăn ngọt, nên tỷ lệ thường là 2 chén nước mắm thì 1 chén đường. Nước mắm dùng ngâm dưa món thường được chọn loại ngon nhưng không quá đậm đà, khi nấu thơm phưng phức.

Tất cả nguyên liệu được ngâm và rửa sạch với nước muối pha loãng, nước này phải là nước sôi để nguội, sau đó trộn đều rồi cho vào hũ. Dùng vài thanh tre đan chéo chèn lên bề mặt để dưa không nổi lên trên. Đổ nước mắm ngập dưa rồi đậy kín hũ.

Mỗi nguyên liệu một màu sắc khiến hũ dưa hấp dẫn lạ kỳ. Sắc đỏ của cà rốt tương phản với màu trắng của đu đủ. Màu xanh của ớt sánh bước cùng màu trắng của kiệu, màu tím của hành trông rất bắt mắt. Các nguyên liệu bắt đầu nở dần dần ra từng ngày. Dưa phơi được nắng nên màu vẫn đượm sắc và tươi ngon. Với nhiều người có kinh nghiệm như mẹ tôi, chỉ cần nhìn màu là biết dưa đã chín hay chưa.

Hôm 30 tết, khi nồi bánh chưng bánh tét vừa chín, mẹ bắt đầu mở nắp dưa món ra thử. Mùi thơm tỏa ra rất kích thích vị giác. Tất cả nguyên liệu từ đu đủ, cà rốt đến hành, kiệu, ớt đều thơm tho thấm thía, đặc biệt là cực giòn. Khi ăn nghe tiếng rạo rạo rất rõ rệt. Dưa món ăn cùng bánh tét là sự kết hợp tuyệt vời, ngon đúng điệu. Mâm cơm tất niên không chỉ ấm cúng và đậm đà vị tết với món bánh tét dưa món, mà quan trọng hơn với anh em chúng tôi là tết đã về thật rồi...

Bài & ảnh: Tuyết Khoa