Hấp dẫn món chẳm chéo của người Thái

Nếu như xứ Nghệ có món chẻo thì người Thái vùng Tây lại có món chẳm chéo. Đó đều là những thứ nước chấm không thể thiếu trong mỗi bữa ăn, cũng như bát nước chấm trong mâm cơm của người Việt Nam.

Chẳm chéo là một thức chấm cổ truyền của người Thái vùng Tây Bắc. Với mùi vị đặc trưng của rất nhiều loại rau thơm giã nhỏ, vị cay của ớt nướng và mùi thơm ngái độc đáo của hạt tiêu rừng sẽ đem đến một cảm giác lạ lẫm.

Đồng bào Thái không chỉ sử dụng chẳm chéo trong những bữa ăn ngày thường, mà còn dùng để đãi khách miền xuôi. Vì thế, nó vừa là món dân dã, vừa là là đặc sản núi rừng của con người nơi đây. “Chẳm” theo tiếng Thái có nghĩa là món chấm, “chéo” là thứ được chế từ ớt, tỏi, muối… Vì thế nguyên liệu chế biến cũng xuất phát từ chính tên gọi của nó.

Bát chẳm chéo là sự hoà quyện của những: tỏi khô (là loại tỏi Tây Bắc, như thế nó mới có mùi, vị cay đặc trưng), gừng, ớt, rau mùi, mắc khén, xả… tất cả đều giã nhuyễn, trộn vào chút nước mắm hoặc muối cũng được.

Chẳm chéo. Ảnh: Internet.

Vì chẳm chéo có thể dùng để chấm tất cả các món ăn nên từ những nguyên liệu chính tạo nên món này, tùy theo món ăn và khẩu vị riêng mà người ta có thể chế biến ra nhiều loại chéo khác nhau.

Những món chéo mà người dân thường ăn là chéo cá (cá suối nhỏ nướng vàng, rồi đem giã nhuyễn với bát chéo cơ bản. Chéo cá dùng để chấm măng tre, măng vầu và rau luộc.), chéo gan gà (đem gan gà hoặc gan vịt đã luộc chín, nướng qua cho thơm, thái thêm chút lá chanh rồi đem giã với chéo cơ bản, sau đó cho thêm nước luộc gà, vịt, đánh lên cho nhuyễn, chéo nước chua (lấy vừng trắng đem rang vàng, thơm, giã thành bột, cá nướng thơm giã nhỏ mịn, đem trộn với chéo cơ bản, chút nước măng chua. Chéo này dùng để chấm rau cải non), chéo rau mùi (Rau mùi giã nhỏ rồi trộn với chéo cơ bản, dùng để chấm rau cải đồ và thịt lợn ba chỉ luộc.),…

Người Thái còn dùng chẳm chéo để ăn chua. Tức là làm thứ nước chấm khi ăn trái mận, sim, hay bắp cải cuốn nhót. Chẳm chéo khi thử ăn sẽ thấy rất thú vị, và rồi sau đó sẽ cảm thấy không thể thiếu món này trong các bữa ăn. Mỗi loại chẳm chéo lại có hương vị riêng, phù hợp với từng món ăn. Tuy nhiên, cái chung khi thưởng thức chẳm chéo là hương thơm của các loại rau rừng, vị cay cay của ớt Tây Bắc và mùi hăng của tiêu rừng.

Ai đã từng có dịp lên Tây Bắc và thưởng thức chẳm chéo thì chắc hẳn không thể nào quên hương vị độc đáo của món ăn này.

Phương Lam