Những món đặc sản khó quên của "đất võ" Bình Định

Bún chả cá Quy Nhơn

Điểm nhấn của món bún chả cá Quy Nhơn là phần chả cá là được làm từ những con cá thu mập mạp, bóng bẩy, thịt ngọt và phải quết sao cho miếng bánh chả láng mịn, tròn dày vừa phải, cùng nước lèo được nấu từ xương và đầu cá thu, trong veo, ngọt tự nhiên.

Mắm nhum Mỹ An

Nhum có nhiều loại, để muối mắm phải là nhum ta màu đen. Cách chế biến như sau: Cắt sơ những chiếc gai nhọn tua tủa xung quanh con nhum rồi khoét một lỗ ngay miệng nhum, khéo léo khèo lấy thịt nhum cho vào chum sành, rắc một ít muối hạt lên trên, rồi đem vùi vào bếp tro hoặc "giang" nắng từ 10 đến 15 ngày. Mắm nhum chín, nhuyễn tan, sền sệt, mầu đỏ đục, thơm nức.

Mắm nhum không phổ biến như các loại mắm khác nên nhiều lúc, có tiền cũng không thể mua được vì không biết nơi bán, hay người có cũng chỉ dùng đãi khách quý hoặc để dành tặng người thân.

Bún tôm Châu Trúc

Để có một tô bún tôm Châu Trúc ngon phải trải qua nhiều công đoạn cầu kỳ. Đầu tiên là làm bún. Gạo được ngâm vào nước cho mềm rồi mang đi xay rồi cho vào túi vải đăng ráo nước, sau đó đưa vào cối giã nhuyễn. Mỗi cối bột là một dặn, người bán bún ép bún từ dặn, bún chạy thẳng vào nồi nước luộc. Tôm dùng làm bún phải là những con tôm đất được đánh bắt từ đầm Châu Trúc, hãy còn sống, nhảy tanh tách, bỏ vào cối giã nhuyễn cùng với tí muối, tí ớt...

Khi có người đến ăn bún, người bán dùng đũa gẩy một đũa thịt tôm cho vào bát, cho chút bột ngọt, nước mắm, múc nước luộc bún đang sôi đổ vào bát khuấy đều, sau đó cho bún vào, rắc mấy cọng hành ngò, chút tiêu. Món này dọn kèm với bánh tráng nướng giòn thơm.

Gié bò Tây Sơn

Gié bò là món ăn chế biến chủ yếu từ ruột non của bò. Gié bò không phải là món dễ ăn và chỉ người sành ăn mới khoái khẩu.

Khi mổ bò, chọn khúc ruột non ngon nhất, còn tươi, bên trong ruột còn chất nhầy trong xanh gọi là gié. Xổ phần gié trong ruột non ra, ruột để riêng. Ướp muối, tiêu, hành, tỏi băm nhỏ vào gié trong mươi phút cho ngấm. Sau đó đun nóng dầu, phi hành thơm, cho gié đã ướp vào xào cho chín. Đổ nước dừa tươi vào nấu sôi khoảng 15 phút, vớt kỹ bọt, để nguội lấy nước trong.

Ruột non, gan bò cắt đoạn hoặc miếng vuông, ướp với hành, tỏi, muối, tiêu. Phi nóng dầu xào cho gan và ruột dậy mùi thơm rồi để nguội. Phần huyết bò khi mới cắt tiết đem luộc chín, cắt cỡ miếng gan. Tất cả các nguyên liệu trên được cho vào nồi nấu chung với nước gié. Trong lúc nấu cho thêm sả cây, gừng nướng, tai vị đập dập để khử mùi. Tiếp đó cho là giang rửa sạch, vò nát để nồi gié có vị chua. Nêm gia vị lại cho vừa ăn là được.

Tô gié nóng hổi, nước gié màu nâu hơi có chút ánh xanh. Dọn thêm bún tươi, rau sống và bánh tráng mè nướng. Mùi cay nồng của ớt, gừng, sả, vị chua của lá giang, vị ngọt thanh của nước dừa, vị đắng nhẹ của gié, vị nhân nhẫn của mật bò ăn với bún và rau sống thật hợp.

Bánh hỏi Diêu Trì

Bánh hỏi là đặc sản của Bình Định, thịnh và ngon nhất là ở Diêu Trì (Tuy Phước). Cách chế biến món bánh này như sau: Gạo tám thơm được vo kỹ, ngâm nước một đêm, vớt ráo, xay nhuyễn bằng cối đá - Bột nước cho vào bao vải khô, "đăng" cho ráo nước. Đem hấp bột vừa đủ chín, nhồi và chia bột thành từng khối chừng nửa ký gọi là "giảo" bột đưa vào khuôn ép thành bánh. Bánh được hấp vừa đủ chín.

Bánh hỏi thưởng được ăn kèm vơi thịt nướng song nếu vào một quán bánh hỏi ở Diêu Trì, khi gọi món này là bạn sẽ được thưởng thức thêm hai món nữa, đó là cháo và lòng.

Cháo khá loãng, nấu bằng huyết ninh với thịt nạc băm. Cạnh tô cháo nóng là đĩa lòng heo với những miếng gan dày, miếng dồi màu nâu, khoanh tròn bên cạnh những miếng tim deo dẻo, miếng cổ dai dai giòn giòn, miếng bầu dục mong mỏng. Những thứ này ăn kèm với bánh hỏi, khiến bánh hỏi trở nên béo bở, ngon ngọt khác thường.

Nem chợ Huyện

Nem chợ Huyện không mềm như nem Thủ Đức, không ngọt như nem Lai Vung, nem An Cựu mà dai dai, sần sật, chua chua, giòn giòn, ngọt thanh đã miệng. Nem tươi đã ngon, nướng với than, ăn kèm với bánh, chả ram, rau mùi, tía tô, rau răm, chuối, khế xắt nhỏ, dưa leo, nước chấm (hoặc xì dầu) và vài múi tỏi, trái ớt càng tuyệt.

Bánh xèo Mỹ Cang

Bánh xèm Mỹ Cang ngon là nhờ các thành phần đều được chế biến từ đặc sản địa phương. Như Gạo phải được xay từ loại lúa ở cánh đồng khu Đông. Tôm phải là loại tôm đất sống nước lợ ở đầm Thị Nại. Nước chấm phải được pha chế từ loại nước mắm nguyên chất...

Bánh xèo ăn kèm với là bánh tráng gạo nguyên chất, rau sống, một ít xoài và dưa leo xắt mỏng và chén nước mắm vàng ươm ngọt ngào hương vị miền biển. Cái ngọt của tôm tươi, cái giòn giòn của gạo đủ lửa và một chút chua, chát của xoài và chuối chát, quyện tất cả lại thành một món ăn vô cùng hấp dẫn.

Rượu Bàu Đá

Rượu Bàu Đá có nồng độ rất cao, hơn 50 độ, uống nhanh say nhưng say rồi không thấy mệt. Muốn có rượu ngon, người nấu phải tuân thủ các yêu cầu nghiêm ngặt về nguồn nước, gạo, men, dụng cụ nấu, cộng với kinh nghiệm gia truyền. Khi nấu rượu, cũng không dùng nồi nhôm mà dùng nồi đồng, nắp đậy bằng đất nung; cất rượu bằng ống tre. Và phải chưng bằng lửa nhỏ mới vắt cạn được tinh chất gạo.

Bún Song thằn

Sở dĩ có tên gọi "song thằn" vì khi làm bún, người ta thường bắt dây bún từng đôi một. Bún song thằn nổi tiếng vì có hương vị thơm ngon và có giá trị dinh dưỡng cao vì làm từ đậu xanh.

Cách làm món bún này khá kỳ công. Đậu xanh đem phơi nắng cho thật khô rồi đem ngâm nước lạnh độ một ngày một đêm cho nở đều mới đem xay. Lúc xay phải tốn sung thật nhiều nước sông Kôn lắng qua nhiều đợt thì bún mới đạt đổ dảo, mềm. Trung bình 5 kg đậu chỉ làm thành 1kg bún,nên món bún này có giá thành khá cao.

An Thái là nơi bạn có thể thưởng thức tại chỗ một tô bún song thằn nấu với lòng gà hay mua một vài kg làm quà cho bạn bè và người thân.

Cua huỳnh đế

Cua huỳnh đế là đặc sản của vùng biển Tam Quan và Ðề Gi (Bình Ðịnh). Cua huỳnh đế có bộ áo giáp dày và cứng, màu vàng rực như hoàng bào, li ti gai nhọn xuôi theo thân, que và càng to, cạnh sắc lẻm như dao khác hẳn với các loại cua khác.

Có nhiều cách chế biến cua huỳnh đế như hấp, nướng… Đặc biệt, người dân địa phương còn chế biến loại cua vua này thành món um mặn ăn với cơm hay nồi cháo cua huỳnh đế có lớp mỡ hành vàng sánh ở trên, lẫn với nước gạch màu đỏ cùng những thớ thịt màu trắng của cua.

Nguồn: Tri Thức

Món ngon nức tiếng ở Bình Định

Những món ăn như nem chợ huyện, bánh canh chả cá, bánh hỏi lòng heo mang đậm nét văn hóa của miền đất võ.

• 
  

Du khách đến Bình Định không chỉ bị quyến rũ bởi danh lam thắng cảnh, di tích văn hóa hay những đêm hát Bội hấp dẫn mà còn bị quyến rũ bởi nhiều món ăn lạ miệng.

1. Bánh canh chả cá

Bánh canh chả cá là đặc sản khá nổi tiếng ở Quy Nhơn, được bày bán ở nhiều con phố. Sự độc đáo của bánh canh chính là cách làm bánh, chả và chế biến nước dùng. Chả cá ở đây được chế biến hoàn toàn từ cá tươi với nhiều gia vị. Còn sợi bánh làm bằng bột gạo pha với bột mì, khi chín có độ dai và màu trong rất lạ. Nước dùng chủ yếu nấu bằng xương cá, đầu cá tạo ra cái ngọt thanh thanh, để lại cho người ăn cảm giác khó quên.

Bánh canh chả cá Bình Định được Tổ chức Kỷ lục châu Á ghi nhận đạt giá trị ẩm thực châu Á. Ảnh: VOV

Không giống như bánh canh ở các nơi khác, bánh canh chả cá Bình Định có hai loại chả mà du khách có thể chọn là chả chiên thơm nồng và chả hấp được giã bằng tay với các loại cá mối, các thác lác... làm nên vị ngọt đậm đà. Khách ăn bánh canh đôi khi không cần quán cầu kỳ, sang trọng mà chỉ ngồi ở vỉa hè mà thưởng thức.

2. Chình mun Châu Trúc

Cá chình thuộc họ nhà lươn, chạch nhưng lớn hơn nhiều, hay có những vùng cửa sông, cửa biển, đầm phá nước lợ. Nhưng chình mun thì chỉ có ở vùng đầm Trà Ổ, cũng gọi là đầm Châu Trúc thuộc huyện Phù Mỹ. Gọi là chình mun vì nó đen chũi như gỗ mun, nổi tiếng thơm ngon và có giá trị bổ dưỡng rất cao. Có rất nhiều cách chế biến chình mun, phổ biến vẫn là rô-ti, nấu cà-ri hay tiềm thuốc bắc...

Cá chình nấu măng hay nấu với lá giang là món có tính chất giã rượu. Khi nấu dùng ít nước và hầm kỹ để vị ngọt từ xương chình tiết ra. Chỉ cần đưa thìa canh lên đầu lưỡi, du khách đã cảm nhận được vị ngon, ngọt của chình mun nức tiếng.

3. Chim mía

Đến Bình Định, du khách sẽ được giới thiệu món chim mía khá hấp dẫn, có nhiều ở vùng Tây Sơn, do đây là vùng trồng nhiều mía. Một số người dân địa phương vẫn có nghề bẫy chim trong những ruộng mía, cung cấp cho các quán ăn, bởi vậy chim mía Tây Sơn thường tươi, ngon, nướng hay quay cả con đều rất ngọt.

4. Bánh xèo tôm nhảy

Là món bánh dân dã được rất nhiều người yêu thích, bánh xèo được làm từ bột gạo có quyện một chút bột nghệ và nước cốt dừa. Phần nhân bao gồm tôm đất nhỏ nhưng chắc thịt. Đĩa bánh xèo dọn ra với sắc màu vàng của nghệ, màu trắng phau của giá, màu đỏ của tôm và màu xanh của rau hòa quyện thành một món ăn đẹp mắt.

Bánh xèo Bịnh Định dân dã với những con tôm đất thịt chắc nịch luôn hấp dẫn du khách. Ảnh: dacsanbinhdinh

Ăn món này đúng cách là phải đặt bánh xèo lên một chiếc bánh tráng, cuốn cùng rau mầm và xoài chua rồi chấm ngập vào chén nước mắm. Cắn mạnh một miếng cảm nhận vị béo của dầu, ngòn ngọt của tôm tươi, cay cay của mắm tỏi ớt, ăn kèm bánh tráng gạo mỏng và các loại rau xanh khiến du khách không thể nào quên.

5. Bánh hỏi cháo lòng

Bánh hỏi là đặc sản Bình Định, ngon nhất là ở Diêu Trì. Du khách sẽ thấy nhan nhản những biển hiệu cháo lòng, bánh hỏi khi đến vùng đất này. Thật ra bánh hỏi cháo lòng là hai món ăn khác nhau nhưng lại được người dân kết hợp với nhau tạo nên món ăn thú vị. Bánh hỏi là biến thể của bún tươi. Còn cháo được nấu khá loãng, bằng huyết ninh với nước cốt hầm từ xương và lòng lợn. Cháo vừa ngọt lại vừa thơm, ăn cùng với đĩa lòng lợn được chế biến khéo léo khiến món ăn này trở nên ngon ngọt khác thường.

6. Nem nướng, nem cuốn

Nem chợ huyện ngon do cách chế biến một phần nhưng yếu tố chính ở đây vẫn là thịt được chế biến từ heo cỏ nuôi dân dã. Nem có thể ăn với rau thơm, cuốn với bánh tráng, hoặc chỉ ăn mỗi nem để tận hưởng hương vị độc đáo của món đặc sản này. Nem khi được ăn chấm với nước mắm hay nước tương tùy theo khẩu vị của mỗi người. Tuy nhiên, nước chấm được ưa thích nhất vẫn là nước chấm được pha loãng với lạc giã nhỏ thêm đường và tỏi, ớt khiến nước chấm sánh, đậm đà.

7. Mực rim nướng

Mực rim nướng là món ăn hè phố khoái khẩu của nhiều người tại Quy Nhơn. Món ăn dân dã này được chế biến khá đơn giản. Khô mực sau khi được nướng sơ sẽ được tẩm với các loại gia vị như mạch nha, ớt xào, tỏi... cho mực ngấm đều, tạo thành món ăn chơi hấp dẫn.

8. Gỏi sứa

Món gỏi sứa tai và gỏi sứa chân là món ăn được nhiều du khách đến Bình Định ưa thích. Gỏi sứa tai được làm từ sứa tai bóp sơ sau đó trộn cùng các loại gia vị, đậu phộng, chuối xanh, mướp đắng xắt mỏng, xoài xanh bào sợi và các loại rau thơm như rau răm, rau húng.

Gỏi sứa là món ăn ngon miệng. Ảnh: Khánh Hòa

Để làm gỏi sứa chân cầu kỳ hơn vì phải trộn cùng với thịt gà hoặc thịt lợn xắt mỏng cùng các loại ớt,  xoài băm nhỏ, đậu phộng rang và một số loại rau thơm khác. Món ăn này ngon phải được chấm với mắm ruốc mới đúng vị.

9. Bánh ít lá gai

Là thứ bánh đơn sơ, mộc mạc và hồn hậu như con người đất võ nhưng hương vị ngọt lành của bánh ít lá gai luôn hấp dẫn du khách. Bánh ít lá gai được sử dụng trong những ngày giỗ, ngày lễ như cưới hỏi, thể hiện sự đảm đang khéo léo của người phụ nữ. Bánh được làm bằng bột nếp với lá gai và đường cát, nhân bánh làm bằng đậu xanh hoặc dừa nạo. Bánh ít lá gai dẻo, thơm, ăn không dính răng với vị ngọt của đường, vị thơm của nếp, vị bùi của đậu xanh, hương cay nồng của gừng tạo thành một món ăn đậm đà hồn quê Bình Định.

Anh Phương

Dân dã bánh cuốn Tây Sơn

PN - Bánh cuốn là món dân dã, dễ ăn, dễ nhớ khi về vùng đất Tây Sơn (Bình Định). Bánh tráng nhúng, thịt nướng xiên, rau, trứng vịt, nem, chả, đậu khuôn… cuốn thành một cuốn, chấm với nước mắm đậm đà.

• 
  

 

Nguyên liệu thường thấy trong mỗi cuốn bánh ở Tây Sơn, tùy theo quán mà mỗi nơi có thể thêm bớt một số nguyên liệu

Theo lời kể của những người lớn tuổi ở thị trấn Phú Phong (Bình Định), ban đầu, bánh cuốn Tây Sơn không phải được cuốn với thịt nướng, nem, chả, trứng, đậu..., khi đó người ta cuốn bánh tráng với cơm nguội, ăn chống đói. Cuốn bánh cơm nguội, chắt theo ít nước mắm là bữa ăn mang theo ra đồng của người nông dân. Sáng, trưa, chiều tối, cuốn bánh là bữa ăn trên đồng cạn, dưới đồng sâu.

Người dân Tây Sơn có tục, hễ nhà có tiệc hỉ, giỗ chạp… là có cuốn bánh mang về. Dĩ nhiên cuốn bánh này đã ngon hơn, khi có thịt, có trứng, có rau… trong tiệc được dành cuốn mang về cho những người ở nhà. “Hồi đó, nhà nào cũng làm bánh tráng, ăn trên đồng, ăn trong tiệc, ăn vặt… và đặc biệt là vào những ngày giỗ chạp, cưới hỏi. Tùy vào đám tiệc, vào lượng khách mà nhà chủ dành thời gian tráng bánh. Mời nhà nào phải nhớ nhà đó có bao nhiêu người để biết dành gói cuốn mang về”, cô Trần Thị Loan (thị trấn Phú Phong, Tây Sơn) kể lại.

 

Nước chấm làm nên sức hấp dẫn cho bánh cuốn 

Bây giờ, bánh cuốn Tây Sơn không còn là cuốn bánh gói cơm nguội, thứ nhân trong ấy đã thay bằng thịt xiên nướng, trứng vịt, nem chả và các loại rau. Cuốn bánh vẫn là món quà quê mang về trong dịp cưới hỏi, giỗ chạp và hơn thế bánh cuốn Tây Sơn trở thành món truyền thống của người dân địa phương.

Lên Tây Sơn, du khách sau khi thăm thú các di tích, danh lam thắng cảnh, có thể thưởng thức nhiều đặc sản vùng quê theo mùa như chim mía, cá niên, gié bò và dĩ nhiên là không thể bỏ qua cuốn bánh Tây Sơn. Lâu đời nhất tại đây là quán bánh cuốn Năm Mận (81 Quang Trung, thị trấn Phú Phong). Một cuốn bánh ở quán Năm Mận gồm 9 nguyên liệu: bánh tráng cuốn, rau sống, đậu hũ chiên, chả ram, nem nướng, chả, nem chua, trứng vịt luộc, xiên thịt bò nướng. Khách có thể cuốn theo nguyên liệu tự chọn, giá một cuốn tự chọn là 25.000 đồng/cuốn, cuốn bình thường có giá 15.000 đồng/cuốn.

 

 

Khách có thể tùy thích chọn nguyên liệu, ăn đến đâu cuốn đến đấy 

Để nguyên liệu ngon, khi khách đến quán thì chủ quán mới nướng thịt, nem chua, chiên chả ram… Bánh tráng nhúng tùy theo thực khách, muốn ăn chơi nhúng 1 cái, muốn ăn no nhúng 2 cái cuốn bánh dày hơn, ăn no và chắc bụng hơn.

Ngoài quán bánh cuốn Năm Mận, từ thị trấn Phú Phong đi thêm chừng 6km tới thôn Trung Sơn, xã Tây Thuận (Tây Sơn) là quán bánh cuốn Cô Tâm. Quán nhỏ, không bảng hiệu nhưng là quán quen của khách trong xã, huyện và hành khách trên những chuyến xe lưu thông trên QL 19. Nguyên liệu cuốn bánh ở quán Cô Tâm có 5 thứ: rau, thịt xiên nướng, trứng, chả ram, bánh tráng, giá mỗi cuốn 10.000 đồng. “Nguyên liệu ít hay nhiều tùy vào nhu cầu và giá cả. Chất lượng nguyên liệu giống, ngon hay không còn nhờ nước chấm. Nước mắm, chanh, ớt, tỏi, đường… và đặc biệt là đậu phộng rang xay nhuyễn là bí quyết pha nước chấm của tôi”, chủ quán Hoàng Thị Tâm chia sẻ.

THU DỊU