Điều thú vị về hột nổ trong mâm lễ cúng

Bài, ảnh: Võ Văn Dần 

(Dân Việt) Không biết xuất xứ từ đâu mà ở quê tôi - làng Lại Ân (xã Phú Mậu, Phú Vang, Thừa Thiên - Huế) trong mỗi lần cúng giữa trời đều có hột nổ. Các cụ cao niên trong làng kể rằng: Thuở xưa, khi chưa có “ông tổ” khai sinh ra hột nổ thì người ta lấy hạt nếp còn vỏ đem rang nứt bung để cúng kèm với bánh tráng, muối sống, đường đen, gạo.

   

Ngày nay, do máy móc đa dạng và sự phong phú của các loại phẩm màu đã tạo ra những hạt nổ rực rỡ màu sắc, góp phầm tô điểm cho mâm lễ vật càng thêm phong phú. Hạt nổ có 4 màu là đỏ-xanh-vàng-trắng, trong đó đỏ là màu chủ đạo, chiếm tỷ lệ nhiều nhất. Trước đây, khi làm thủ công thì làm bằng hạt nếp, nay công nghệ máy móc hiện đại thì làm bằng hạt gạo, phải chọn loại gạo ngon, đẹp, còn nguyên hạt. Hình dạng hột nổ do máy sản xuất phong phú hơn nhiều so với làm tay ( hình tròn, hình bầu dục…)

Ông Trần Minh Tâm, 54 tuổi (xóm 8, làng Lại Ân) cho biết: Trước đây, các công đoạn sản xuất cũng khá vất vả, gian truân, phải thức khuya, dậy sớm, đòi hỏi người làm phải có tính kiên trì, nhẫn nại. Ngày nay, đã có máy móc hiện đại nên giải phóng được sức lao động, tăng năng suất gấp 10 lần so với làm tay. Còn ông Trần Đình Thông, 65 tuổi, ở xóm 7, người có 25 năm trong nghề làm hạt nổ chia sẻ: Hàng ngày vợ chồng ông phải dậy từ 4h sáng và làm quần quật đến 21h mới xong việc, khi chưa có máy thì mỗi người chỉ làm được khoảng 5 kg nếp/ngày, ngoài các khoảng chi phí cũng thu được 50.000đ/người/ngày. Dịp tết thì thu nhập khá hơn nhiều: từ 80.000 đ-100.000 đ / người/ ngày.

Dân làng ngoài việc làm ruộng nước 2 vụ/năm thì họ làm thêm nghề hột nổ để thêm thu nhập cải thiện cuộc sống. Làm xong, cung ứng chợ Đông Ba- trung tâm thương mại lớn nhất tỉnh, rồi các thương lái đóng hàng, chở đi các vùng lân cận như: Quảng Trị, Đông Hà, Đà Nẵng, Quảng Nam, và đến tận các tỉnh xa: Tam Kỳ, Quảng Ngãi, Kom Tum, Đà Lạt… Đặc biệt, sắp Tết nhiều hộ phải mướn thêm nhân công mới làm kịp theo đơn đặt hàng của khách mua. 
Điều khá thú vị, lần đầu tiên chúng tôi nghe đến: Làm nghề nổ phải tuyệt đối tinh tấn, sạch sẽ từ con người cho đến các vật dụng, đặc biệt người làm hột nổ phải có cái tâm trong sáng, tự đáy lòng mình phải tôn kính các vị đã khuất. Nếu người uế tạp đứng làm nổ thì kết quả sẽ không như mong đợi - Bà Trần Thị Gái, xóm 7, chia sẻ. Cũng là điều dễ hiểu bởi vì đây là mặc hàng khá đặc thù, dùng để cúng tế nên trong quá trình sản xuất phải tuyệt đối sạch sẽ, tươm tất. Có như vậy người cúng mới gửi gắm trọn vẹn tâm nguyện và sự thành kính của mình đối với các thần linh đang ở bên kia bầu trời…