Đền Bắc Lệ và những giá trị tâm linh

(LV) - Đền Bắc Lệ có tên chữ là Bắc Lệ Linh từ, thuộc thôn Bắc Lệ, xã Tân Thành, huyện Hữu Lũng, tỉnh Lạng Sơn. Đền được nhà nước công nhận di tích lịch sử, văn hóa năm 1992. Vị trí của đền khá thuận lợi, có thể đến đây bằng cả đường bộ và đường sắt.

Cùng với một số đền chùa khác, đền Bắc Lệ do chiến tranh tàn phá và những lý do khác nên đền đã cũ và các di sản di vật của đền không còn nhiều. Đáng chú ý nhất là các loại văn bản như: Sắc phong, tài liệu chữ Hán của các triều đại xưa… Số còn lại việc xác định giá trị còn gặp nhiều khó khăn, do vậy đền Bắc lệ cũng nằm trong tình hình chung với các đền chùa khác ở Việt Nam, đó là việc xác định niên đại ra đời.

Qua xác định của các nhà nghiên cứu, đồng thời dựa vào hai văn bia thời Khải Định và lời kể của các cụ già tại địa phương thì đền Bắc Lệ được xây dựng cách đây khoảng 300 năm.

Tam quan đền Bắc Lệ.

Trong quá trình tồn tại, đền Bắc Lệ đã gắn với nhiều sự kiện lịch sử quan trọng của địa phương. Sau cách mạng tháng 8 – 1945, ngoài việc là nơi đón khách đến hành lễ, tham quan di tích, đền đã đóng góp một phần cho quá trình xây dựng và sự nghiệp giải phóng dân tộc. Là nơi được Chủ tịch Ủy ban lâm thời cách mạng Lã Văn Lô (Chủ tịch huyện Hữu Lũng) dùng làm địa bàn chỉ đạo phong trào cách mạng. Là nơi đóng quân của đội tự vệ Hoàng Hoa Thám trong các chiến dịch biên giới và thu đông 1947 - 1950 .Ngoài ra trong quá trình chống Mỹ cứu nước, đền còn là nơi hoạt động của đại đội dân quân tự vệ, nơi ở của UBND xã, nơi tổ chức cho thanh niên lên đường vào Nam chiến đấu.

Đền Bắc Lệ đã trải qua 5 lần trung tu, lần thứ nhất vào năm Khải Định thứ 4 (1919), lần thứ hai vào năm 1940, lần thứ ba vào năm 1981, lần thứ tư vào năm 1990 và lần thứ năm vào năm 1991 được trung tu hoàn chỉnh, giao cho chính quyền nhân dân xã đứng ra trông coi, quản lý.Và lần tu bổ gần đây nhất mang lại dáng vẻ cổ kính nguy nga tráng lệ như ngày nay là đợt đại trùng tu năm 2002.

Toàn cảnh đền Bắc Lệ.

Sau nhiều lần tu bổ, xây dựng, sửa chữa, đền Bắc Lệ hiện nay mang nhiều nét cổ truyền kết hợp với hiện đại. Đền chính hiện nay nằm ở khu đất có hình chữ tam, đó là một dãy gồm 3 ngôi nhà song song và nối liền mái với nhau. Cả ba ngôi nhà đều là cột gỗ, xây tường gạch và lợp bằng ngói máy “Tây”, do kiến trúc mái liên hoàn nên khi bước vào đền đây chỉ là một ngôi nhà liền nhau có nhiều gian.

Đền chia làm ba cung, cột, các loại xà ngang, dọc đều bằng gỗ, không khắc, trạm trổ, tô đắp như các loại đền khác (gỗ đinh lim).Bốn phía của đền là tường xây bằng gạch quét vôi (dày 22 cm), nhà đền có diện tích 126 km2.Ngoài đền chính trong khu vực đền còn có đình Bắc Lệ và một số miếu thờ khác công với một số công trình nhà ở, nhà làm việc… tạo thành một quần thể di tích khép kín, hài hòa và thống nhất.

Sôi nổi lễ hội đền Bắc Lệ.

Lễ hội đền Bắc Lệ được tổ chức hàng năm nhằm không những thỏa mãn nhu cầu sinh hoạt văn hóa, nhu cầu tâm linh của nhân dân địa phương mà còn của rất nhiều du khách thập phương. Thông qua các nghi lễ, lời hát trầu văn kể về công đức của Mẫu Thượng Ngàn và các bậc tiền nhân có tác động sâu sắc đến tình cảm, góp phần xây dựng tính cách tâm hồn Việt Nam, giáo dục truyền thống “uống nước nhớ nguồn”, khôi phục những sinh hoạt truyền thống trong lễ hội và tiếp thu những yếu tố phù hợp với nhu cầu, tâm lý của con người trong xã hội hiện đại. là một hướng tích cực phát huy vai trò của nó đối với sự phát triển văn hóa – kinh tế của nhân dân xã Tân Thành trong cuộc sống hiện đại.

Những giá trị của lễ hội đền Bắc Lệ là những giá trị văn hóa tốt đẹp, là tiềm năng văn hóa vốn có của cả vùng, đem lại đời sống văn hóa tín ngưỡng phong phú, góp phần vào sự phát triển kinh tế, văn hóa của địa phương và góp thêm nét đẹp vào sự đa dạng văn hóa Lạng Sơn xưa và nay.

Khánh Yến