Thứ Ba, 25 tháng 12, 2018

Phục dựng Lễ hội truyền thống Aza Koonh của đồng bào Pa Cô

(vanhien.vn) Ngày 20/12, tại xã Hồng Vân, huyện miền núi A Lưới, Sở Văn hóa và Thể thao tỉnh Thừa Thiên-Huế phối hợp với Ủy ban Nhân dân huyện A Lưới, tổ chức phục dựng Lễ hội truyền thống Aza Koonh của đồng bào Pa Cô.

Lễ cúng Giàng Xứ tại thôn A Năm. (Ảnh: Hồ Cầu/TTXVN)

Lễ hội Aza là một trong những nghi lễ truyền thống, Tết cổ truyền có từ thời xa xưa của đồng bào Pa Cô-Tà Ôi, được tổ chức nhằm tiễn đưa năm cũ và đón chào năm mới, chuẩn bị đón một vụ mùa mới.

Tết Aza thường được bắt đầu từ mùng 6/11 âm lịch và kéo dài đến hết ngày 24/12 âm lịch. Mỗi làng sẽ chọn một ngày đẹp nhất trong khoảng thời gian này để tổ chức lễ hội Aza.

Lễ hội Aza của đồng bào Pa Cô ở huyện A Lưới có hai loại gồm: Aza Kan và Aza Koonh. Aza Kan được tổ chức hàng năm và Aza Koonh được tổ chức định kỳ 5 năm một lần, do vậy Lễ hội Aza Kan thường được tổ chức đơn giản và ít nghi lễ hơn so với Lễ hội Aza Koonh.

Lễ hội Aza Koonh có nhiều nghi lễ gồm Lễ tẩy rửa, lễ xua đuổi các linh hồn dữ, lễ chuẩn bị, lễ cúng các vị giống cây trồng, lễ cúng cho giàng xứ, lễ cúng những người đã khuất; lễ cúng các vị thần che chở đi buôn bán; lễ cúng giàng Azel; lễ cúng vị thần ban tặng con người; lễ ăn cơm mới; lễ giao mâm cỗ và nghi lễ tiễn khách.

Lễ vật để cúng Lễ hội Aza là cơm trắng, xôi, bánh, gà, heo, vịt, dê, hạt giống cây trồng, "tâng họt" - một loại hoa làm từ tre và vải dzèng.

Ngày lễ hội, khi già làng đánh kẻng để báo hiệu, các hộ dân và dòng họ trong làng sẽ cúng tại nhà, sau đó đưa lễ vật đến nhà rông của làng để bắt đầu vào lễ cúng chính thức của Lễ hội Aza Koonh.

Theo già làng Quỳnh Quyền, làng A Năm, xã Hồng Vân, huyện A Lưới, Aza Koonh là lễ hội truyền thống quan trọng của người Pa Cô nói chung và đồng bào thiểu số ở huyện miền núi A Lưới nói riêng.

Đây là dịp để thể hiện lòng thành kính đến các vị thần linh, lòng biết ơn đến mẹ của các giống cây trồng, đặc biệt là mẹ cây lúa của đồng bào dân tộc thiểu số nơi đây; đồng thời cầu nguyện cho mưa thuận gió hòa, đem lại mùa màng bội thu cho năm sau.

[Phục dựng lễ hội truyền thống người Cơ tu Đà Nẵng-Quảng Nam]

Đây cũng là dịp để khẳng định tình cảm gắn bó, thiêng liêng của bà con trong làng.

Trải qua hàng nghìn năm, Lễ hội Aza của đồng bào Pa Cô có nguy cơ mai một. Trước thực trạng đó, Sở Văn hóa và Thể thao Thừa Thiên-Huế cùng với Ủy ban Nhân dân huyện A Lưới thực hiện Đề án "Bảo tồn và phát huy giá trị lễ hội Aza" từ tháng 5-12/2018.

Ông Phan Tiến Dũng, Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao Thừa Thiên-Huế cho biết: Lễ hội Aza của người Pa Cô-Tà Ôi là loại hình văn hóa đặc sắc.

Trong quá trình khảo sát, có nhiều nghi lễ, điệu múa đã bị mai một. Sở Văn hóa và Thể thao tỉnh đã thu thập, bổ sung nguồn tư liệu về các điệu múa, điệu hát và nghi lễ trong dân gian; đồng thời khuyến khích các già làng truyền dạy lại cho thế hệ trẻ.

Mục tiêu của địa phương là từng bước hoàn thiện hồ sơ trình Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận Lễ hội Aza trở thành Di sản văn hóa phi vật thể của quốc gia.

Việc phục dựng và bảo tồn nguyên bản Lễ hội Aza sẽ làm sống lại bản sắc đồng bào A Lưới nói riêng và bảo tồn giá trị văn hóa dân tộc Việt Nam nói chung; đồng thời thể hiện tinh thần đoàn kết giữa đồng bào các dân tộc.

Nguồn: TTXVN

Người dân Pa Cô sum vầy trong lễ hội Aza truyền thống

A Za không chỉ là lễ hội, là ngày tết vui tươi nhộn nhịp mà còn thể hiện lòng thành kính đến các vị thần linh, lòng biết ơn đến mẹ của các giống cây trồng, đặc biệt là mẹ cây lúa đã nuôi dưỡng lớp lớp con cháu từ thế hệ này đến thế hệ khác

nguoi-dan-pa-co-sum-vay-trong-le-hoi-aza-truyen-thong — Mang lễ cúng đến nhà cộng đồng.

Ngày 20/12, Sở Văn hóa Thể thao tỉnh Thừa Thiên Huế cùng UBND huyện A Lưới phối hợp với làng A Năm (xã Hồng Vân, huyện A Lưới) tổ chức bảo tồn, phục dựng lễ hội Aza Koonh người Pa Cô, dân tộc Tà Ôi ở huyện A Lưới.

Theo tìm hiểu, Aza Koonh là lễ hội truyền thống, Tết cổ truyền của dân tộc Pa Cô nói riêng và các dân tộc thiểu số huyện A Lưới nói chung, nhằm đánh dấu thời điểm kết thúc của một năm làm việc cũ và mở ra một năm làm việc mới.

Lễ hội A Za là một trong những nét tinh hoa văn hóa tốt đẹp, độc đáo của đồng bào nơi đây, được tổ chức thường xuyên vào dịp cuối năm khi mùa màng đã thu hoạch xong.

A Za không chỉ là lễ hội, là ngày tết vui tươi nhộn nhịp mà còn thể hiện lòng thành kính đến các vị thần linh, lòng biết ơn đến mẹ của các giống cây trồng, đặc biệt là mẹ cây lúa đã nuôi dưỡng lớp lớp con cháu từ thế hệ này đến thế hệ khác.

Lễ hội Aza Koonh thể hiện lòng thành kính biết ơn đến các vị thần linh đã che chở phong ba, bão táp, điều hòa khí hậu để mùa màng tốt tươi, bội thu.

Aza Koonh cũng là lễ hội để khẳng định tình cảm gắn bó thiêng liêng, sống chết có nhau, no đói có nhau của làng bản.

Ngoài mục đích tạ ơn các đấng thần linh, theo phong tục địa phương, lễ hội Aza Koonh còn là dịp để người dân ở các thôn bản ngồi quây quần bên nhau, trao đổi, chia sẻ những kinh nghiệm trong chăn nuôi, trồng trọt để giúp nhau phát triển kinh tế. Qua đó, tăng cường tình đoàn kết giữa các bản làng.

Ông Phan Tiến Dũng - Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao tỉnh Thừa Thiên Huế cho biết: “Trong kho tàng văn hóa của các dân tộc miền tây Thừa Thiên Huế thì lễ hội Aza Koonh của người Pa Cô – Tà ôi là một trong những loại hình văn hóa đặc sắc và chính vì những giá trị đó mà Sở đã đề nghị Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cho phép thực hiện đề tài nghiên cứu bảo tồn và phát huy các giá trị của lễ hội này. Đây là một loại hình văn hóa thể hiện được nhiều giá trị ý nghĩa khác nhau, kể cả phần lễ lẫn phần hội”.

Tại lễ hội này, đông đảo người dân và du khách đã được chứng kiến người Pa Cô, dân tộc Tà Ôi tái hiện đầy đủ các bước lễ Aza Koonh như: Lễ tẩy rửa; Lễ xua đuổi các linh hồn dữ; Lễ chuẩn bị; Lễ mời mẹ lúa; Lễ cúng các vị giống cây trồng; Lễ cúng cho Giàng Xứ (Giàng sông, suối, gió, núi, mây, lửa, đất, đường xá,..); lễ cúng Giàng Cợt (vị thần ban tặng con người); Lễ ăn cơm mới…

Sau phần lễ, tiếp đến là phần hội. Trong ngày mừng tết Aza Koonh, những chàng trai, cô gái Pa Cô và đồng bào trong bản làng cùng chúc nhau ly rượu để mừng có sức khỏe dồi dào.