Lươn um cà đắng

TTO - Tây nguyên quê tôi lắm đồi núi mà cũng nhiều sông hồ. Đặc biệt sự giao thoa trong văn hóa ẩm thực giữa người Kinh với đồng bào Ê Đê đã tạo ra nhiều món ăn ngon. Dễ ăn trong mấy ngày tết và nhất là sau tết có lẽ là món lươn um cà đắng.

Lươn um cà đắng - Ảnh: L.Q.T.

Phiên chợ ngày cuối năm người ta thường bán nhiều loài cá, lươn. Lươn đặt ống trúm bắt về còn sống đem nhốt vào thau ăn dần trong mấy ngày tết và sau tết. Những con lươn sống ở bàu dưới lớp sình dày, con nào con nấy mập mạp vàng ươm nhìn ngon mắt.

Ngoài những món ngon từ lươn như lươn xào lăn, lươn xào xả ớt, cháo lươn, lẩu lươn… còn có món lươn um cà đắng ấn tượng khó quên với vị đăng đắng, beo béo và hương thơm khó phai.

Cà đắng được người Ê Đê dùng chế biến chung với nhiều món ăn. Loại cà này quả nhỏ, có màu xanh, vị đắng nên người Kinh gọi là cà đắng. Ban đầu cà đắng mọc hoang, trái nhỏ. Về sau người ta mang về trồng chăm sóc cẩn thận nên trái cà to hơn, vị đắng ít hơn.

Gừng cay trong gia vị, chút đắng của cà như mang đặc trưng cuộc sống chan hòa mưa nắng của người dân Tây nguyên tan vào vị béo ngọt của các phụ gia khác. Tất cả làm nên hương vị thơm ngon của món lươn um cà đắng.

Cà đắng chế biến với các loại cá đều ngon. Để làm món lươn um cà đắng phải chẻ dọc trái cà làm tư, rửa sạch. Lươn làm sạch, cắt ra từng khúc nhỏ ướp gia vị thật thấm, với các món từ lươn cần có vài củ nén sẽ thơm hơn. Trộn lươn với cà đắng vào nồi nhỏ đặt lên bếp nhỏ lửa.

Thường người ta chờ cho cà chín rồi tán cà nhuyễn ra. Như vậy khi ăn sẽ cảm nhận được sự mịn màng béo ngọt của lươn trong chút đắng rất riêng của loại cà này. Vị đắng của cà như mang tinh hoa của nắng gió cao nguyên, của màu mỡ đất đỏ bazan hòa vào hương vị đậm đà phù sa ruộng đồng vừa béo ngọt vừa dai của thịt lươn.

Ngày tết món ăn này vừa giúp đổi món vừa thể hiện sự giao thoa văn hóa giữa người Ê Đê và người miền xuôi định cư tại Tây nguyên, làm thành món ngon mang nét đặc trưng của vùng đất này.

Cà đắng không phải nhà nào cũng có nên món ăn này vẫn không nhiều, dù rất ngon. Vì vậy mấy ngày tết này mời nhau bữa lươn um cà đắng là mời nhau thưởng thức hương vị rất riêng của miền đất Tây nguyên. Sau câu chào năm mới, lời chúc đầu xuân những người quen thân thường hỏi nhau: Có chuẩn bị được cà đắng để um lươn không?

Và trong những ngày này, người ta thường mời nhau bữa ăn đầu năm với lươn um cà đắng để hàn huyên và để yêu thương nhiều hơn vùng quê mình. 

LÊ QUANG THỌ