Triều Khúc nằm cách Hà Nội 8 km trên đường Hà Nội đi Hòa Bình. Đây là một trong những làng cổ của thủ đô. Đến Triều Khúc, du khách được nghe những câu chuyện lịch sử và huyền sử vẫn còn được truyền tụng. Phong cảnh, di tích, phong tục văn hóa và sinh hoạt của các làng nghề nơi đây vẫn mang dấu ấn thời khai làng lập đất.
Làng Triều Khúc, huyện Thanh Trì, Hà Nội có khung cảnh cổ kính đặc trưng của những ngôi làng xưa Bắc bộ. Trái tim của làng là chùa Vân Hương uy nghiêm, trầm mặc, rêu phong đặc trưng của đình chùa làng Việt còn giữ nguyên vẹn từ khi được xây dựng cách đây mấy thế kỷ. Ngay trước cổng chùa là một hồ nước rộng, trong xanh và nhà thủy tạ nổi bên hồ, khiến phong cảnh Triều Khúc càng thêm duyên.
Hồ nước trước Chùa Vân Hương, làng Triều Khúc (Ảnh: Fiditour) |
Tại Triều Khúc có hai ngôi đình cổ: đình Sắc để thờ các sắc phong mà các đời vua triều Nguyễn ban cho làng và đình Đại thờ Bố Cái Đại Vương Phùng Hưng. Cả hai ngôi đình đều được dựng từ thế kỷ XVII, kiến trúc khá bề thế. Người dân Triều Khúc rất tự hào, giữ gìn các ngôi đình vì tương truyền, vị trí của đình Đại ngày nay vào năm 791 là nơi Bố Cái Đại Vương Phùng Hưng chọn làm đại bản doanh trên đường công thành Tống Bình (nội thành Hà Nội ngày nay), chống lại sự đô hộ của nhà Đường. Người ta nói rằng không gian bao quanh các ngôi đình vẫn được bảo tồn nguyên vẹn với những gốc đa cổ thụ tỏa rợp khoảng sân rộng và giếng nước đầu làng trong veo. Đường làng nay tuy đã tráng bê-tông, nhưng vẫn giữ nét mềm mại bởi những ngõ nhỏ, uốn khúc bao quanh những ngôi nhà gỗ lợp ngói cổ xưa nằm xen lẫn với những ngôi nhà mới được xây dựng, tạo nên một Triều Khúc vừa cổ kính vừa mang hơi thở cuộc sống thời đại.
Đến Triều Khúc, du khách còn được chứng kiến sự giao hòa giữa nếp sống xưa và nay qua những làng nghề. Trong làng, từ xóm Cầu, qua xóm Đình vào đến xóm Lẻ và xóm Án... đâu đâu cũng có những cơ sở sản xuất, không khí lao động nhộn nhịp, toát lên nhịp sống lạc quan, tích cực. Cuộc sống của làng nghề cổ vẫn còn giữ gìn đến nay. Từ cuối thời Lê đầu Nguyễn, Triều Khúc nổi tiếng gần xa với nghề dệt. Đến nay, người Triều Khúc vẫn còn truyền nhau câu chuyện về tổ nghiệp của họ - ông Vũ Đức Úy, sống vào thế kỷ 18, được triều đình cử đi sứ sang Trung Quốc, học nghề dệt thao sau đó dạy lại cho dân làng. Từ đó, Triều Khúc còn được gọi là làng Kẻ Thao bởi nghề dệt thao giúp chiếc nón quai thao trở nên mềm mại và duyên dáng hơn. Nghề dệt trong làng đã được “chuyên môn hóa” khá sâu, như dệt áo the, quạt the, dệt nái yếm, bao thắt lưng, nghề nhuộm... Theo nhu cầu đời sống, người làng còn kết hợp nghề thêu may với nghề dệt nhuộm, để làm thêm chân chỉ, tua bóng, tua cờ, lọng, tàn, trướng, y môn, tán tía, quả cù - những vật thờ và trang trí treo trong những ngày lễ tết, trong các đền, phủ và các buổi lễ hội. Từ những năm 1950, làng có thêm nghề dệt băng huân, huy chương. Đặc biệt, người Triều Khúc còn có tài thu gom vật liệu thô và phế liệu từ dệt lĩnh dệt lụa thải ra, để chuốt lại thành những con tơ, cuộn sợi nhuộm đủ màu - làm nguyên liệu cho nghề dệt vào những lúc khan hiếm nguyên liệu.
Triều Khúc còn có thêm một cái tên dân gian khác là “làng ve chai lông vịt” bởi người Triều Khúc khéo léo kết hợp nghề dệt với những nghề thủ công khác, tạo nên những món hàng thủ công mỹ nghệ tinh xảo từ lông vịt, lông gà. Những nghề truyền thống này vẫn được giữ gìn và phát triển đến nay, giúp người dân Triều Khúc sống sung túc và tạo thêm nhiều sản phẩm du lịch độc đáo cho du khách.
Làng Triều Khúc có những lễ hội “đậm đặc” văn hóa Việt, thu hút đông đảo du khách và các nhà nghiên cứu văn hóa, sử học. Hàng năm, làng tổ chức lễ hội tại đình Đại để tưởng nhớ công ơn tổ nghề và thao diễn lại trận đánh oanh liệt của Bố Cái Đại Vương Phùng Hưng. Lễ hội Triều Khúc được tổ chức trong ba ngày từ 9 đến 12 tháng Giêng. Mở đầu là lễ rước long bào, triều phục của Hoàng đế Phùng Hưng, từ đình Sắc về đình Đại để bắt đầu cuộc tế gọi là lễ “hoàn cung”.
Khi cuộc tế lễ bắt đầu thì ngoài sân đình có các trò vui. Tiêu biểu nhất là trò múa bồng - một điệu múa cổ chỉ xuất hiện ở các làng cổ Thăng Long, do các chàng trai đóng giả gái vừa nhún nhảy, vừa vỗ trống bồng đeo trước bụng một cách nhí nhảnh, duyên dáng, rất vui mắt và nhộn nhịp. Người múa trống bồng có động tác đánh trống khoa rộng tay, nhấc chân cao bước rộng, người đảo phóng khoáng và khuôn mặt lúc nào cũng tươi. Trong lễ hội đội múa bồng múa xoay tròn giữa đội trống xếp vuông xung quanh theo người xưa đó là hình tượng Mặt trời và Trái đất. Bên cạnh đó, sới vật Triều Khúc thu hút khá đông các đô vật Bắc Ninh, Gia Lâm, Mai Động... về dự cũng là một nét hấp dẫn độc đáo. Đội múa rồng Triều Khúc vốn nổi tiếng điêu luyện và dẻo dai biểu diễn suốt mấy ngày lễ hội.
Hội làng Triều Khúc còn có nhiều trò vui khác như múa lân hí cầu, hát Chèo Tàu. Lễ hội kết thúc bằng điệu múa chạy cờ, phản ánh sự tích Bố Cái Đại Vương Phùng Hưng kén chọn người tài để bổ sung quân ngũ trước lúc lên đường quyết chiến với quân xâm lược. Điệu múa bắt đầu từ sáng sớm trên sân đình, trong tiếng tù và, thanh la, trống cả sôi nổi, các tráng sĩ mặc áo nẹp ngắn, thắt lưng xanh, đầu cuốn khăn đỏ, mang theo binh khí chạy thành hai hàng dài quanh các lá cờ thần. Sau khi cắm cờ vào đồng thanh quan giữa sân, các tráng sĩ biểu diễn võ thuật và binh khí trong tiếng cổ vũ của đông đảo người xem. Khi mọi nghi lễ kết thúc, cũng là lúc mọi người cùng ngồi vào chiếu hưởng lộc thánh. Họ cùng nhau chia vui chén rượu, miếng trầu - nét sinh hoạt văn hóa dân gian chan hòa tình nghĩa.
Làng Triều Khúc đã được giới sử học công nhận làng cổ từ khi các nhà khảo cổ học đã tìm thấy di chỉ khảo cổ học với 140 hiện vật đá, gốm thuộc Văn hóa Phùng Nguyên cách ngày nay trên dưới 3.500 năm trên gò Cây Táo ở cánh đồng Miễu của làng. Đến với Triều Khúc, du khách sẽ cảm nhận được sự hòa quyện tuyệt vời giữa truyền thống và nhịp sống hiện đại.
Xuân Viên
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét