Hồn Chăm ở Tháp Bà Ponagar

Tận ngắm tháp Bà Ponaga: Kì bí và hữu tình

Dân Việt - Ngôi đền này được xây dựng trong thời kỳ đạo Hindu (Ấn Độ giáo) đang cường thịnh ở Vương quốc Chăm pa và đã tồn tại trên 10 thế kỷ.

Tháp Bà Ponaga là tên ngôi đền nằm trên đỉnh một ngọn đồi nhỏ cao khoảng 50 mét so với mực nước biển, bên cửa sông Cái (TP Nha Trang).

Nơi đây thờ Nữ vương Ponaga, còn gọi là Po Ino Nagar hay Bà Đen - nữ thần được người Chăm sùng kính nhất, là bà mẹ xứ sở của đồng bào Việt Chăm, được tạo nên bởi áng mây trời và bọt biển và là người sản sinh gỗ quí, cây cối, lúa gạo…

Ngọn tháp chính trên đỉnh đồi, nơi thờ Nữ vương Ponaga

Tháp Bà là một di tích lịch sử-văn hóa, tiêu biểu của nghệ thuật kiến trúc và điêu khắc Chăm. Lễ hội Tháp Bà diễn ra từ ngày 21 đến 23 tháng 3 âm lịch hàng năm, đã được Bộ Văn hóa Thông tin xếp hạng là một trong 16 lễ hội quốc gia, từ năm 2001. Quần thể Tháp Bà Ponaga là một điểm đến hấp dẫn trong tour du lịch Nha Trang - Khánh Hòa…

Xin giới thiệu chùm ảnh về Tháp Bà Ponaga, được ghi lại trong dịp hè 2011.

Đồi Tháp Bà Ponaga nhìn từ phía sông Cái

Và những tháp nhỏ bao quanh, tạo nên một quần thể tháp Chăm bề thế, uy nghiêm

Những hàng cột trụ - dấu tích còn lại của tòa nhà dành cho khách hành hương ở tầng giữa quả đồi

Từ đỉnh đồi nhìn về phía cửa biển

Con sông Cái (sông Nha Trang) hiền hòa dưới chân đồi Tháp

Và những khoảng không gian xanh tĩnh lặng bên sườn đồi…

Hoa giấy và phi lao “cổ thụ” – hai “đặc phẩm” của TP Nha Trang cũng có mặt nơi đây

Một quầy bán hàng lưu niệm dưới chân đồi

Nguyễn Bình

Bí ẩn tháp Bà Ponagar

Tháp Bà Ponagar có lối kiến trúc độc đáo và gần như còn nguyên vẹn qua dòng thời gian, bây giờ được xem như là biểu tượng của Nha Trang, Khánh Hòa.

Tháp được xây dựng trên một khoảng đất khá bằng phẳng, rộng rãi của một quả đồi đá hoa cương, cao trên 10m so với mặt nước biển ở làng Cù Lao thuộc địa phận phường Vĩnh Phước, TP.Nha Trang. Quả đồi này nằm ở phía bắc cửa sông Cái, bên trái có một xóm chài gọi là xóm Bóng - tương truyền đây là nơi đào tạo các trinh nữ múa bóng cho những ngày tế lễ trên Tháp Bà.

Kiến trúc tuyệt mỹ

Tổng thể kiến trúc của tháp Bà Ponagar gồm có 3 tầng, ở tầng trệt là ngôi tháp cổng mà nay không còn nữa, từ đấy có những bậc thang bằng đá dẫn lên tầng giữa, Ponagar hay tháp Bà Ponagar là ngôi đền nằm trên đỉnh của một ngọn đồi nhỏ cao khoảng 50m so với mặt nước biển. Tháp Bà Ponagar dùng để chỉ chung quần thể đền tháp này nhưng thực ra nó chỉ là tên gọi của ngọn tháp lớn nhất, cao khoảng 23m.

Tháp Bà Ponagar là công trình tiêu biểu cho nghệ thuật kiến trúc và điêu khắc dân tộc Chăm. Kỹ thuật xây dựng giai đoạn từ thế kỷ thứ VIII đến XIII cho đến nay vẫn là điều bí ẩn dù nhiều nhà nghiên cứu đã vào cuộc, nhiều công trình khoa học đã được thực hiện. Người ta vẫn chưa hiểu được người Chăm đã làm cách nào để những viên gạch với kích cỡ 20x20cm cứ chồng khít lên nhau mà không cần bất kỳ một chất kết dính nào. Đó là nét độc đáo khiến du khách thêm phần yêu thích ngôi đền tháp này.

Xưa, quần thể tháp Bà có 6 ngôi kalan, tháp thờ và một số công trình phù trợ. Điều đáng tiếc là trải qua thời gian cùng bao biến động của tự nhiên, xã hội và chiến tranh đã tàn phá vẻ đẹp vốn có của quần thể tháp. Đến nay, quần thể di tích này chỉ còn lại 4 tháp và 2 hàng cột lớn xây bằng gạch ở dưới chân đồi. Ngay cả 4 tháp này cũng không còn nguyên vẹn mà kiến trúc bên ngoài cũng đã bị mất nhiều mảng, nhiều nhất là phần mái của tháp. Bốn ngôi đền tháp đó là tháp chính, tháp Nam, miếu Đông Nam và miếu Tây Bắc, có hình dạng khác nhau và được xây dựng trong những thời gian khác nhau.

Về kỹ thuật, tất cả tháp này được xây bằng gạch và trang trí nghệ thuật bằng các chất liệu đá - gốm, nội dung thể hiện cũng gắn liền với các vị thần được thờ ở đây. Các tác phẩm điêu khắc bằng đá thể hiện các chủ đề khác nhau theo tôn giáo Bà-la-môn, như các pho tượng tròn (hiện đang trưng bày tại Viện Bảo tàng tỉnh Khánh Hòa) gắn liền với khu đền tháp tạo thành mảng kiến trúc nghệ thuật tuyệt mỹ...

Đắm say lòng người

Vào những ngày lễ vía Bà hàng năm (từ 20 đến 23 tháng 3 âm lịch) tháp Bà Ponagar đón hàng vạn khách du lich hành hương cũng như người dân trong vùng về dự lễ hội. Cũng như nhiều lễ hội khác của người Việt, trong những ngày vía Bà ở tháp Bà, xen kẽ giữa các lễ chính là những hoạt động tôn giáo và tín ngưỡng dân gian, như đọc kinh cầu an của các nhà sư, tục xin xăm Bà của những người dân; là những cuộc trình diễn múa lân, biểu diễn hát bội... Đặc biệt là hoạt động lễ thức mà người Chăm xưa đã để lại cho tháp Bà.

Một trong những di sản độc đáo nhất trong lễ hội vía Bà ở tháp Bà là múa bóng. Tại tháp Bà có một đội múa với những diễn viên là người dân tộc Chăm, họ vui vẻ phục vụ khách du lịch và cũng sẵn lòng múa theo yêu cầu của du khách mà không lấy phí. Những bài múa nổi tiếng của dân tộc Chăm như Apsara, bến nước tình yêu, tình làng gòong... cùng tiếng khèn Saranai, trống ghi-năng vui nhộn làm say đắm bao lòng người du khách. Khi vũ công cùng dàn nhạc nhịp bước theo điệu nhảy cũng là lúc những du khách cũng lắc lư theo điệu múa, tiếng nhạc.

Quần thể tháp Bà Ponagar là địa điểm tham quan di tích lịch sử mà du khách không nên bỏ qua khi đếndu lich Nha Trang.

theo danviet