Những món ngon đâu phải dễ ăn

Lào Cai có nhiều món ăn ngon đã trở thành đặc sản nổi tiếng được không ít du khách khi tới tham quan tìm thưởng thức, như thắng cố ngựa Bắc Hà, lợn cắp nách Bát Xát, canh gà đen nấu với gừng Mường Khương, lẩu nấm rừng thành phố Lào Cai, gỏi cá hồi nước lạnh Sa Pa...

Tuy nhiên, ở một số vùng đang có những món được coi là đặc sản địa phương ít đâu có được, nhưng thực khách lần đầu nhìn thấy phải… phát khiếp. Đó là món tằm gai ăn lá sắn rang khô với lá chanh, món măng đắng chấm mẻ, món trứng kiến đen đồ xôi nếp...
Tằm gai Ấn Độ ăn lá sắn rang giòn
Từ khá lâu rồi vùng Lào Cai - Đường đã xuất hiện món rang mặn cả con tằm ăn lá sắn thay cho việc chờ giống tằm này biến thành nhộng như tằm ăn lá dâu mới chế biến thành món ăn ngon. Đây là giống tằm Ấn Độ và du nhập vào vùng trung du, miền núi phía Bắc nước ta từ những năm 70 của thế kỷ trước. Do dễ nuôi và năng suất cao, nên thời đó ở vùng thấp Lào Cai phát triển mạnh phong trào nuôi tằm ăn lá sắn để cải thiện bữa ăn cho các gia đình. Giống tằm này rất ít tơ và tơ lại có màu trắng ngà, nên người ta nuôi chủ yếu để lấy nhộng làm thức ăn. Thời ấy do thiếu vải mặc nên có gia đình đã có "sáng kiến" cho tằm tự do nhả tơ tạo thành những tấm vải trông khác thường để làm khăn quấn cổ cho trẻ em hoặc làm gối ngủ của người già.
Có nhà nuôi tằm Ấn Độ tới lúc chúng dừng ăn lá sắn và khi thân tằm chuyển sang màu đỏ như tôm rang là mang rang khô với muối để ăn. Nhìn những con tằm to như con sâu khoai và thân mình đầy gai, ai cũng sợ, chứ đừng nói là ăn ngon lành. Chả thế mà thời bao cấp có không ít người thà ăn cơm với muối trắng còn hơn nhắm mắt ăn cơm với món tằm lá sắn để nguyên cả con rang vàng thơm phức...
Món ăn này là kỷ niệm một thời Lào Cai cùng cả nước trải qua những ngày gian khó tưởng không bao giờ lại được nhìn thấy, lại được ăn lại món đặc biệt này.
Có lẽ do con tằm ăn lá sắn nuôi hiệu quả kinh tế nay lại được người tiêu dùng chấp nhận, nên bây giờ, các chợ ở thành phố Lào Cai ngày nào cũng có người bán tằm ăn lá sắn mang lên từ vùng Bảo Thắng, Bảo Yên, Văn Bàn. Giá bán không rẻ chút nào, mua lẻ từ 130 - 150 nghìn đồng/kg.
Món tằm ăn lá sắn Ấn Độ đã trở lại không ít bữa cơm gia đình ở thành phố Lào Cai, kể cả những gia đình khá giả, bởi món ăn bình dị này không chỉ độc đáo mà còn gợi lại cho họ những kỷ niệm về một thời không thể nào quên.
Xin nói thêm, tằm ăn lá sắn chế biến khá đơn giản, sau khi trần qua nước sôi cho tằm nhả hết chất bẩn là có thể cho vào chảo chiên giòn thành món đặc sản nhậu lai rai với bạn bè hoặc rang lẫn lá chanh cho tới khô quắt làm món chính ăn cơm rất ngon.
Xôi nếp trứng kiến rừng
Đồng bào dân tộc thiểu số ở Lào Cai có nhiều món ngon rất độc đáo chiêu đãi khách quý khi tới thăm nhà hoặc nấu cho con cháu trong nhà thưởng thức nhân ngày lễ tết. Trong số đó có món xôi nếp đồ lẫn với trứng kiến đen của người Dao, người Giáy lấy từ trên núi cao mang về là đặc sản không phải ai cũng được thưởng thức. Món ăn này có hương vị thơm ngon như nhộng dâu tằm hay nhộng ong mật, tuy nhiên có người không thể ăn được vì dễ gây dị ứng da. Còn người yếu bóng vía chỉ nhìn thấy người ta bới tổ kiến tìm trứng đã ngại không muốn ăn...
Ngày xưa, rừng Lào Cai rất nhiều tổ kiến có thể lấy trứng chế biến món ăn truyền thống, nhưng ngày nay phải vào rừng xa còn nhiều cây rừng tự nhiên thì mới có tổ kiến đen cho trứng đồ xôi. Cuối mùa hè, đầu mùa thu là dịp kiến đen cho trứng ngon nhất, còn mùa khác kiến đen không đẻ trứng hoặc trứng gầy. Đây cũng là mùa lúa nếp non làm cốm, xôi cốm nếp đồ cùng trứng kiến ăn một lần nhớ cả đời.
Ông Bạch Văn, dân tộc Giáy, ở Tả Phời kể với tôi nỗi khổ khi đi kiếm tổ kiến đen lấy trứng bị chúng đốt gãi cả tuần không hết mẩn ngứa. Vì thế phải có mẹo mới được. Đó là chờ đến tối cho kiến chui hết vào tổ, lấy bùn trát các cửa vào tổ, chặn kiến từ trong chui ra cho vào bao tải mang về nhà dìm xuống nước cho kiến chết, sau đó lấy dao rạch tổ lấy trứng kiến mang đãi sạch tạp chất. Tổ nhiều cho 1 - 2 lạng trứng kiến, đồ đủ một chõ xôi nếp nhỏ, có hôm gặp may được tổ kiến không to lắm nhưng lại cho nhiều trứng hơn.
Măng đắng chấm mẻ
Không ít người vùng núi Lào Cai - Yên Bái rất thích món đặc sản dân dã của người dân tộc Tày, đó là món măng vầu đắng chấm mẻ. Đây là món ăn không thể không có trong bữa liên hoan ngày tết của người Tày ở Bảo Yên, Văn Bàn. Thông thường, người tiêu dùng biết nhiều hơn món măng vầu ngọt xào lòng gà hoặc lá bẹ non măng vầu nấu thịt vịt. Còn món măng vầu đắng, càng đắng càng tốt, luộc chín lên và chấm lẫn mẻ (hoặc bỗng rượu nếp) là món khoái khẩu của rất nhiều trai làng người Tày. Chả thế mà dịp tết đến hầu như nhà nào cũng cố kiếm một sọt măng đắng dành đãi khách khi tới thăm nhà. Một số gia đình ở thành phố Lào Cai phải nhờ người nhà mua từ Long Phúc, Long Khánh gửi lên.
Tôi là người dị ứng với thứ đắng sau "trận thập tử nhất sinh" do ngộ độc cấp vì ăn trái khổ qua thời ở chiến trường, nghe bạn đồng nghiệp rủ rê ăn măng vầu đắng chấm mẻ, thử vài lần nay thành "nghiện".

Theo Báo Lào Cai