Cá úc: ngon chịu không nổi!

Lớn gấp 2 – 3 lần cá chốt (ngạnh), cá Úc có thể sống ở nước mặn và lợ. Vùng biển Nha Trang, thỉnh thoảng ngư dân bắt được những con cá úc cỡ bắp đùi người lớn, nặng gần 20 ký. Song thịt chúng tanh hơn các tiểu ngư úc, lớn trung bình cỡ ngón chân cái, nơi ngã ba sông: Xoài Rạp – Vàm Cỏ Đông, thuộc địa phận Cần Giờ – Cần Đước – Gò Công Đông.

Bao ngon

Cá úc không hề kén món.  Nhưng món rạng danh miền Tây là, nấu mắm kho (lẩu mắm) với mắm cá mồng gà. Có lẽ, cả hai đều tắm chung dòng nước lợ nên rất hiểu ý nhau. Con này tung – con kia hứng thật nhịp nhàng, khiến cặp mũi dân sành ăn cứ phập phồng không ngớt. Thêm rổ rau non cây nhà lá vườn, chủ vị chát chua hoặc nhân nhẫn đắng vây quanh. Không quằn đũa mới lạ!

Cầu cho mùa mưa đến sớm, để nhấm nháp thỏa thích từng đọt lá me non. Chính độ chua đằm thắm lẫn mùi thơm thanh thoát ấy trong nồi canh chua bốc khói,  úc mới phát tiết hết chất ngọt cùng vị béo trời cho. Nhờ vậy, người ăn dù ăn xì xụp húp nước hay hối hả dẻ cá đều gật gù lia lịa.

Nếu bạn thích nấu cá úc bằng chiếc nồi đất trong món kho tiêu, đừng quên thêm nữa chén nước cơm chắt hoặc nước gạo thơm hầm loãng đến độ sền sệt như bột hồ. Cho thêm ly nước mía 5.000 đồng, xắt thêm nhúm khóm (thơm) hạt lựu, rắc tí muối, sên lên đến khi nghe mùi hương bạc hà lượn lờ gần mũi là được. Kho chỉ (nhúng đầu đũa vào nồi, kéo lên sẽ thấy một sợi chỉ màu hổ phách… níu lại)! Thơm nức nở

Nhìn vây chọn cá

Và có thể nói, ông Sáu Nên, trên 30 năm kinh nghiệm giăng bắt, thu mua các loại cá nước lợ, ở cù lao Long Hựu, huyện Cần Đước, tỉnh Long An là một quyển tự điển sống về cá úc.

Mớ cá úc mới cắn câu ở bến đò Mỹ Điền, xã Tân Trung, thị xã Gò Công.

Theo ông, cá úc có 6 – 7 loại, nào úc sào đầu hơi bạnh (lớn cỡ cổ tay người lớn), úc vàng mình lấp lánh… Trong đó, con úc mím nhỏ con hơn, cỡ ngón chân cái người lớn, tầm 10 – 20 con/kg, nhưng thịt ngọt béo tuyệt vời. Môi nó dày, óng ánh màu đỏ vàng. Miệng dưới nó hơi móm trông khá buồn cười, tựa như đang cố che giấu một bí mật… động trời nào đó. “Tôi khoái cái bộ mặt thà chết không khai của nó!”, ông Nên vỗ đùi nói.

Đặc biệt, kinh nghiệm xương máu của lão ngư này là, căn cứ vào màu sắc hai vây gần rốn cá để đoán định chất lượng. Cụ thể, phần gốc của vây nổi màu vàng cam là cá đang ôm trứng non. Thời điểm này, cá mập nhất, thơm ngon miễn bàn! Với cá đực, cũng nhìn vây – càng dày càng béo.

Thường cá úc có quanh năm, nhưng cũng có mùa rộ: từ nửa cuối tháng Tư âm lịch đến cuối dịp Ngưu Lang Chức Nữ ngậm ngùi quẹt nước mắt chia xa, và từ tháng Chín âm đến gần tết cổ truyền. Mùa sau, úc ngon hơn.

Một số dân sành ăn ở TP.HCM, còn dự đoán rằng, sắp tới khô cá úc một nắng sẽ qua mặt vèo vèo các loại khô cá da trơn khác cùng thời nắng như: dứa, bông lau. Riêng tụi khô tra, ba sa nuôi đặc lềnh phải “lớp – by” thật mạnh, mới hưởng sái vinh dự xách dép úc mím một nắng.

bài và ảnh: Tấn Tới