Đọt ớt nấu canh với cá trê đồng

Tương Tâm Tô canh cá trê nấu lá ớt. Ảnh: Tương Tâm (TBKTSG Online) - Ngoài công dụng làm gia vị, ớt còn là nguyên liệu để chế biến nhiều món ngon như  ớt chuông dồn thịt chiên hay xào tôm mực, ớt sừng dồn thịt hấp v.v… Nhưng có một món ăn dân dã - ít người biết - và được các các bà nội trợ miệt vườn ưa chuộng; đó là canh đọt ớt nấu cá trê đồng. Chế biến món ăn nầy thật đơn giản, nhưng để có đủ đọt ớt nấu nồi canh không phải lúc nào ra chợ mua cũng có mà tùy thuộc vào thời vụ gieo trồng. Mỗi khi nhắc đến món ăn này, tôi nhớ lại những ngày còn ở dưới quê, cứ đến mùa vụ ớt, khi những cây ớt trên liếp tăng trưởng cao khoảng 1,5 tấc, ba tôi bấm bỏ đọt non để cây “đẻ” nhiều nhánh (vì ớt ra hoa, kết trái từ đọt), và những đọt non loại bỏ này được má mang vào nhà nấu canh. Muốn có nồi canh cá trê đồng nấu đọt ớt đúng điệu... miệt đồng, cá trê phải là cá trê vàng (*) sống trong môi trường tự nhiên (cá trê nuôi, thịt bở không ngon); còn đọt ớt là đọt ớt hiểm (có vị ngọt thơm, không đắng). Trước hết, lựa những lá và đọt ớt non còn nguyên, bỏ lá sâu, rửa sạch, để ráo. Cá trê vàng làm sạch, cắt đôi. Bắc nồi lên bếp với một ít nước (tùy số lượng nguyên liệu và người ăn) cho cá trê vào nấu sôi. Chờ cá chín (nứt da), vớt cá ra dùng đũa rỉa (giẽ) lấy thịt. Ướp thịt cá trê với một ít gia vị (tiêu xay + hành ) trộn đều, phi mỡ tỏi thơm, xào sơ, để ra tô (vì cá trê vốn có mùi tanh). Cá trê đồng (cá trê trắng và cá trê vàng) là loại cá da trơn, có giá trị kinh tế cao, sống nơi môi trường nước ngọt, nhiều nhất nơi các sông rạch, ruộng đồng. Thịt cá ngọt, thơm ngon, có nhiều dưỡng chất và omega 3. Theo y học dân gian, thịt cá có tính bình, có tác dụng bổ huyết, giảm đau, ích khí, tăng sinh lực… Tiếp đến, cho thịt cá vào nước nấu sôi. Nêm gia vị (nước mắm + bột ngọt) cho vừa khẩu vị. Sau cùng, thả đọt ớt hiểm vào, chờ nước sôi bùng, lá ớt ngả màu sẫm, nêm lần cuối, và cho một ít hành lá xắt khúc vào nhắc xuống ngay (tránh để lá mềm mất ngon!). Trước khi múc ra dùng, nhớ chuẩn bị một dĩa nước mắm ngon nguyên chất trong đó có vài trái ớt hiểm là xong. Bữa ăn đã sẵn sàng, cơm nóng bới ra chén. Gắp miếng cá trê vàng và một ít đọt ớt hiểm chấm vào chén nước mắm cho vào miệng nhai chậm rãi để cảm nhận vị béo, ngọt, mềm của cá trê; thơm ngọt, giòn của đọt ớt lan tỏa … Dù xa quê lên thành phố đã lâu, đôi lúc ra chợ thấy người bán những mớ rau tập tàng trong rổ, tôi lại nhớ đén món canh đọt ớt nấu cá trê vàng ngọt thơm, thanh mát ở quê ngày xưa. Có phải chăng món ăn này đã ăn sâu vào máu thịt người dân quê tôi nên trong dân gian có những câu “dí dỏm”, ca ngợi món ăn này :” Đọt ớt nấu canh cá trê. Chồng chan, vợ húp đê mê ngày hè” hoặc “Đọt ớt nấu canh trê đồng. Húp vào một miếng ấm nồng tình quê”…