Khu lưu niệm mộ Phan Châu Trinh tại Sài Gòn.

Khu lưu niệm mộ cụ Phan Chu Trinh tọa lạc tại số 26 đường Tân Sơn Nhất, phường 4, quận Tân Bình, thành phố Hồ Chí Minh, nằm gọn trong một khuôn viên rộng 2.500m². Từ ngoài đi vào, đầu tiên là một ngôi đền hình bát giác, có hai tầng mái, bên phải ngôi đền là phần mộ cụ Phan hình chữ nhật, có tấm bia khắc chữ Hán: “Việt Nam chính trị Cách mạng gia Phan Châu Trinh tiên sinh chi mộ - Quốc dân đồng kính tặng”.

Phan Chu Trinh là một tấm gương sáng trong phong trào Duy tân đầu thế kỷ 20. Ông là một nhà nho yêu nước có nhiều suy nghĩ tiến bộ. Có thể xem ông là người có tư tưởng dân chủ sớm nhất trong số các nhà nho yêu nước tiến bộ đầu thế kỷ.

Đặc biệt hơn nữa là con đường ông chọn là con đường dấn thân tranh đấu nhưng ôn hòa, bất bạo động. Đây là điểm khác biệt giữa ông và Phan Bội Châu. Phan Chu Trinh xem vấn đề dân chủ còn cấp bách hơn độc lập và tin rằng có thể dùng luật pháp, cách cai trị có quy củ theo kiểu Âu Mỹ để quét sạch những hủ bại của phong kiến.

Với tinh thần yêu nước nồng nhiệt, suốt đời gắn bó với vận mệnh đất nước, với cuộc sống sôi nổi, gian khổ và thanh bạch, ông xứng đáng để hậu thế ngưỡng mộ.

Trước đầu mộ là một đỉnh hương xây bằng xi măng, sau mộ là tấm bia bằng đá cẩm thạch cao 3,6m, rộng 3m. Nội dung bia viết về thân thế sự nghiệp của cụ Phan do cụ Huỳnh Thúc Kháng, người bạn chí thiết của cụ Phan soạn thảo ngày 2/8/1926. Bên trái đền thờ là nhà lưu niệm cụ Phan, ở đây trưng bày toàn bộ những dị vật, di bút, trước tác của cụ và những tư liệu, hiện vật về cuộc đời hoạt động cách mạng của cụ cũng như phong trào yêu nước của nhân dân và các sĩ phu yêu nước đương thời.

Sưu tầm.