Cá chốt nướng dưới đèo Tô Na

TTO - Dưới chân đèo Tô Na hiểm trở (nằm giáp ranh hai huyện Krông Pa và thị xã Ayun Pa, Gia Lai), dòng sông Ba đục ngầu uốn cong như dải lụa. Nước sông tuôn xối xả, xiết qua những bãi đá ngầm là nơi sinh sống của loài cá chốt bơi ngược dòng, đặc sản “có một không hai” vùng rừng núi phía nam tỉnh này.

Cá chốt nướng trên bếp than hồng - Ảnh: Thanh Cao

Nếu có dịp tới Gia Lai qua quốc lộ 25, du khách nên dừng chân dưới chân đèo Tô Na. Một ngôi nhà đơn sơ, không tên biển quảng cáo nằm dưới chân đèo thuộc địa phận thị xã Ayun Pa là địa điểm lý tưởng để du khách nghỉ ngơi và thưởng thức một bữa cơm trưa với cá chốt.

Cá chốt thuộc họ cá da trơn, thịt có màu vàng óng hoặc trắng, chỉ sống ở những khe đá tại khu vực nước chảy xiết, mực nước sâu từ 7-7,5m quanh lưu vực sông Ba và sông Ayun thuộc vùng đất phía nam tỉnh Gia Lai.

Không giống cá chốt ở các tỉnh miền Tây Nam bộ, có lẽ bởi sự khắc nghiệt của núi rừng và sông suối Gia Lai nên thịt cá chốt ở đây vừa chắc, dai, vừa đậm đà. Đặc biệt da cá rất dai, có vị béo ngậy.

Nơi thưởng thức bữa cơm cá chốt là một căn chòi nhỏ hướng về dòng sông Ba, có gió thổi mát rượi bởi xung quanh nhiều cây cối. Có đủ món cá chốt để du khách chọn lựa như: cá chốt nướng, canh cá, cá kho tộ…

Thoạt tiên, nhìn những chú cá chốt còn tươi sống bày trên đĩa, sẽ thấy bất ngờ bởi nó giống như loài cá chình sống ở sông suối dọc miền Trung, nhưng hình dáng lại giống cá tra, cá ba sa vùng Tây Nam bộ. Cái đầu bè, bẹt, có râu loe hoe như cá trê, da trơn như cá tra và đặc biệt là phần bụng cũng có mỡ vàng ươm. Chỉ có điều cá chốt nhỏ hơn, con lớn nhất chỉ nặng tối đa 1kg và toàn thân có màu trắng đục.

Theo kinh nghiệm của người dân sống dưới đèo Tô Na, thưởng thức món cá chốt ngon nhất vào khoảng tháng 8, tháng 9 âm lịch bởi đây là mùa nước chảy xiết, xuất hiện nhiều đàn cá chốt bơi ngược dòng. Cá chốt dùng nấu canh chua rất ngọt và thơm. Khi ăn cơm, người ta thường kho tộ với mắm, tiêu, ớt, hành…

Đặc biệt, món cá chốt kho tộ ăn với gạo dẻo của đồng bào J’rai thì thực khách khó tính nhất cũng không thể nào chê được.

Cá chốt nướng ở chốn núi rừng phía nam tỉnh Gia Lai - Ảnh: Thanh Cao

Tuy vậy, món ngon nhất phải kể đến món cá chốt nướng. Điều thú vị là du khách có thể tự tay nướng cá sau khi người phục vụ đã làm sạch vây, râu, ruột cá...

Trước căn chòi nhỏ đầy gió, một chiếc bếp than hồng nho nhỏ được bày sẵn để thực khách thử tài khéo tay. Cầm chiếc kẹp sắt, lật đi lật lại những con cá chốt trên cục than hồng và nghe tiếng xèo xèo vui tai sẽ khiến du khách có cảm giác như một đầu bếp trổ tài món cá chốt nướng.

Tất nhiên, ăn kèm với món cá nướng này không thể thiếu các loại rau sống, bánh tráng, đặc biệt là muối é (một loại muối gồm ớt hiểm còn xanh, lá é, muối hạt sống được giã chung) hoặc muối kiến, một đặc sản của vùng chảo lửa Krông Pa.

Cảm nhận vị cay ngọt, đậm đà của muối, cộng với thịt cá chốt nướng béo ngậy, bùi bùi ở cuống họng, nhấm nháp thêm một ly rượu nồng, đưa mắt nhìn về dòng sông Ba chảy xiết dưới chân đèo Tô Na sẽ thật sự là trải nghiệm khó quên đối với thực khách lần đầu đến cao nguyên Auyn Pa thơ mộng và huyền thoại.

THANH CAO