Lược sử
Cách Hồ Gươm Hà Nội chừng 40 Km về hướng tây-bắc là vùng đất Vệ Linh nổi tiếng với nhiều cảnh đẹp và huyền thoại Thánh Gióng để lại áo giáp sắt ở lưng chừng núi trước khi cưỡi ngựa bay về trời. Vệ Linh nằm trong hệ thống sơn mạch từ Tam Đảo đi xuống, gồm nhiều ngọn núi nằm trên hai huyện Mê Linh, Sóc Sơn, tạo thành ranh giới thiên nhiên giữa Hà Nội với các tỉnh Vĩnh Phúc, Thái Nguyên và Bắc Giang.
Ngọn cao nhất có tên núi Hàm Lợn hay Chân Chim (462m), xưa gọi núi Độc Tôn, nơi đóng quân của "quận Hẻo" Nguyễn Danh Phương, người đã nổi dậy chống lại chúa Trịnh hồi những năm 1740. Phía đông núi Hàm Lợn là núi Don (327m), phía bắc có núi Tham Lam (427m), núi Bà Tượng (334m) ở xã Ngọc Thanh, giáp Vĩnh Phúc và núi Lục Dinh (294m). Ngoài ra còn có các ngọn Bàn Cờ, Cao Tung, Mũi Cày, Trảm Tướng...
Núi Vệ Linh cao 308m, còn gọi là núi Mã, núi Đền hay núi Sóc, nay thuộc xã Phù Linh, cách huyện lỵ Sóc Sơn gần 4km về hướng tây. Hình thế núi Sóc rất đẹp, có hồ nước và rừng thông bao quanh. Tương truyền đỉnh núi là chỗ Thánh hóa. Dưới chân núi là một quần thể 4 di tích gồm đền Trình, đền Mẫu, chùa Đại Bi, đền Thượng. Di tích có từ thời Tiền Lê, khoảng năm 980, đến nay đã trải qua 13 lần trùng tu. Ngày nay đây là một khu du lịch văn hóa với tổng diện tích hơn 247 ha.
Kiến trúc
Bên trái cổng vào Khu di tích là một gốc đa cổ thụ bên hồ nước, cạnh cửa Đền Hạ tức Đền Trình, thờ một tượng đồng nặng 7 tấn, tạc thần Nứa đang ngồi, hai tay đặt ở đầu gối. Theo truyền thuyết thì đây là vị sơn thần đã cho phép Thánh Gióng lên núi để bay về trời, danh hiệu được dân tôn xưng là “Thánh Thần Vương” có khắc ở trên đỉnh mũ.
Đi theo một con đường gạch du khách sẽ đến chùa Đại Bi, tuy nhỏ nhưng có kiến trúc độc đáo với các khung cửa sơn đỏ, mái vòm lợp ngói ta, hai đầu uốn cong cao vút… Đối diện chùa là Đền Mẫu, nơi thờ mẹ Thánh Gióng. Trước cổng đền có ghi dòng chữ “Phù Đổng danh truyền Thiên Thượng Mẫu”. Đền cũng nhỏ nhưng các mảng chạm trổ trông rất tinh tế. Trong hậu cung đặt pho tượng Mẫu sơn son thiếp vàng; bên ngoài có giếng Mẫu.
Du khách đi tiếp giữa những tượng đá nhỏ khắc hình hươu, ngựa... và hàng cổ thụ sẽ đến công trình lớn nhất trong quần thể di tích nằm dưới chân núi: Đền Thượng. Trước cửa đền có một đôi ngựa gỗ. Đền Thượng có kiến trúc hình chuôi vồ, xây 2 tầng 8 mái với các đầu đao chạm trổ hình rồng. Đại bái 5 gian hai chái được trang trí bằng nhiều câu đối, cờ, lọng, cửa võng… Hậu cung thờ một pho tượng bằng gỗ trầm hương, tạc Thánh Gióng khoác áo bào đỏ, bên cạnh đặt tượng 6 tùy tướng.
Lưu ý
Hội đền Sóc tổ chức hàng năm từ ngày mùng 6 đến 8 tháng Giêng âm lịch, gồm các lễ: khai quang, rước kiệu, dâng hương, dâng hoa tre lên đền Thượng. Đêm mùng 5 diễn ra nghi lễ Dục Vọng để mời ông Gióng về dự với các lễ phẩm đã được 7 thôn đại diện cho 7 xã thành kính chuẩn bị từ trước. Sớm mùng 6 khai hội, dân làng và khách thập phương dâng hương, đúng nửa đêm có lễ khai quang, tắm tượng Thánh Gióng.
Mùng 7 chính hội là ngày thánh hoá theo truyền thuyết, nghi lễ chủ yếu gồm dâng hoa tre ở đền Sóc và chém tướng giặc. Hoa tre làm bằng những thanh tre dài chừng 50cm, đầu vót thành xơ và nhuộm màu. Sau lễ, tre được tung ra trước sân đền cho người dự hội lấy để cầu may. Trò chém một pho tượng diễn lại truyền thuyết Thánh Gióng dùng tre ngà quật chết tướng cầm đầu giặc Ân là Thạch Linh (đá thành tinh). Ngoài ra, trong hội còn có nhiều trò chơi dân gian như chọi gà, đấu cờ người, ca trù, hát chèo…
Di tích lân cận
Ngoài chùa Non Nước khá lớn ở gần di tích Đền Sóc, còn có tượng đài Thánh Gióng trên đỉnh núi Đá Chồng, mới khánh thành năm 2010. Tượng đúc bằng đồng nguyên chất, cao 11m; độ vươn ra 16m, nặng 85 tấn, tạc hình Thánh Gióng cưỡi ngựa về trời. Nếu du khách không muốn leo bộ thì có thể dùng xe máy hoặc ô tô đi vòng từ chân núi lên tượng đài, dọc đường nên ghé thăm ngôi nhà bia đã tồn tại hàng trăm năm, xây hoàn toàn bằng đá phiến.
- Chùa Đức Hậu: xã Xuân Giang, huyện Sóc Sơn.
- Đền Thụy Hương: xã Phú Cường, huyện Sóc Sơn.
- Đình Đức Hậu: xã Xuân Giang, huyện Sóc Sơn.
Bản đồ trực tuyến
Đông Tỉnh
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét