- Chính điện đình La Khê. Ảnh ©2014 NCCong
Lược sử
Tương truyền đình làng La Khê được xây dựng từ đầu thế kỷ 17 và đại trùng tu vào thế kỷ 18. Trong đình có thờ Nhị vị thành hoàng là Hắc Diện đại vương và Thiên Tiên Bảo Hoa công chúa, hai vị thần đã giúp dân trừ ác và đào ngòi nối sông Nhuệ với sông Đáy để vùng đất này trở nên trù phú. Con ngòi đó sau được đặt tên là Phúc Khê (suối Phúc) và ngôi chùa xây ven bờ bên kia cũng mang tên Phúc Khê Tự, dân quen gọi là chùa Ngòi.
- Ban thờ Nhị vị thành hoàng đình La Khê. Ảnh ©2014 NCCong
Trong đình còn thờ Bia Bà (sẽ nói kỹ dưới đây) và Bia Thánh sư là hai di vật lịch sử văn hóa quý giá. Bia Thánh sư ghi công tích 10 người Trung Hoa đời Minh mang các họ Lý, Trang, Trần đã sang dạy dân làng làm nghề dệt the lụa. Đến thời nhà Nguyễn lại sắc phong thêm cho các vị là “Dực Bảo Tôn Thần”.
- Ban thờ bia Thánh sư đình La Khê. Ảnh ©2014 NCCong
Bia Bà ghi sự tích một hoàng phi của Mạc Thái Tông (1530—1540). Bà tên thật là Trần Thị Hiền, sinh vào mùa xuân năm 1511 tại làng La Ninh[1] trong một gia đình nhiều đời có người làm quan trong triều Lê sơ. Thân phụ Bà là Đô lực sĩ Thiết sơn bá Trần Chân[2]. Năm 1527 đời Mạc Thái Tổ, Bà mới 16 tuổi đã được chọn làm phi cho thái tử Mạc Đăng Doanh. Năm 1530, thái tử nối ngôi, Bà vào ở Đệ nhị cung.
- Tấm Bia Bà trong tủ kính. Ảnh ©2014 NCCong
Năm 1532 Bà sinh được hoàng tử (thứ 5 trong triều) nhưng sau đó bị bệnh hậu sản. Năm 1538 Bà về quê nhà nghỉ dưỡng, tuy có các Ngự y chạy chữa tận tình song vẫn không khỏi và qua đời mùa đông năm ấy ở tuổi 28. Vua vô cùng thương tiếc, cho an táng trọng thể tại cánh đồng Đa Bang. Năm 1539 Tả Thị lang Bộ Lễ Nguyễn Tiến Thanh và Hiệu lý Viện Hàn lâm Bùi Hoằng đã đồng soạn văn bia cho lăng mộ Bà.
- Chính điện đền Bia Bà. Ảnh ©2014 NCCong
Bia Bà trải gần bốn thế kỷ đứng ở ngoài đồng, đến mùa xuân 1913 mới đổ do đất lún. Một người không rõ tên tuổi đã sao chép văn bia, đưa vào cuốn Thần phả của làng. Ít lâu sau bia được dựng như cũ. Đến thập kỷ 1980, bia lại đổ rồi đưa về sân đình. Theo nguyện vọng của nhân dân, Ban quản lý di tích làng La Khê đã hưng công dựng một ngôi đền thờ Bà ở ngay bên phải sân đình và đặt bia vào trong.
Đình La Khê, chùa Diên Khánh và chùa Phúc Khê nằm trong một quần thể di tích lịch sử văn hóa được xếp hạng Di tích lịch sử văn hóa quốc gia vào năm 1989.
Sân đình La Khê và đền Bia Bà. Panorama NCCong©2014
- Tòa đại bái đình La Khê. Ảnh ©2014 NCCong
Kiến trúc
Trải qua nhiều thế kỷ đầy chiến tranh và biến động xã hội, ngôi đình La Khê không còn nguyên vẹn. Hình thức thiết trí xưa kia khá đơn giản, thiên về bào trơn đóng bén đấu vuông, không có nhiều hoa văn. Các bức tường, cột hiên được xây bằng gạch Bát Tràng miết mạch to, đầu hồi bít đốc. Đó là kiểu kiến trúc chủ yếu sử dụng gạch và vôi vữa, thường gặp ở thời Nguyễn.Năm 1997 dân làng La Khê khởi công trùng tu tòa đại bái 7 gian, năm 2002 lại tiếp tục sửa sang hai tòa trung cung và hậu cung. Tòa đại bái và trung cung xây theo hình chữ “Nhị”, toà hậu cung có kết cấu hình chữ “Đinh”. Tất cả nội thất đều được trang hoàng rực rỡ.
- Nghi môn đình La Khê. Ảnh ©2014 NCCong
Khuôn viên của đình La Khê ngày nay rộng khoảng 8000m2, các sân đều lát gạch đỏ. Nếu thay các lều quán bằng vườn cây xanh thì rất đẹp. Ngôi đình nhìn thẳng qua dải sân về một nguyệt hồ ở hướng nam với hàng lan can đá bao quanh và các tượng linh thú soi bóng trên mặt nước. Du khách từ ngoài đường làng bước vào cổng nghi môn rồi đi theo con ngõ rộng ven hồ này qua một phương đình sẽ đến sân dài, bên phải là chùa Diên Khánh, trước mặt là tam quan nội và nhà đại bái của đình.
- Tam quan nội đình La Khê. Ảnh ©2014 NCCong
Bên trái là đền Bia Bà. Riêng tiền đường 5 gian được xây kiểu hai tầng tám mái, phía trước cũng để mở rất thoáng như kiến trúc chung của hầu hết khu đình. Trung cung và hậu cung kết nối với tiền đường theo hình chữ “Tam”. Cách một khoảng sân ở cả hai phía bên trái và bên phải đền Bia Bà còn có những công trình khác nhằm phục vụ khách du lịch và tín đồ tới viếng thăm.
Lưu ý
Hiện tại, đình La Khê lưu giữ được khá nhiều di vật có giá trị nghệ thuật cao như án giang, hương án, kiều, hoành phi, câu đối v.v.. Trong tòa trung cung có hai cỗ long ngai, bài vị của Đức Ông và Đức Bà đại vương thành hoàng được tạo tác công phu, tỉ mỉ. Ngoài hai tấm Bia Bà và Bia Thánh sư, còn có 28 đạo sắc phong của các triều đại phong kiến Việt Nam cũng là những chứng tích lịch sử quý hiếm.
- Khám thờ Đại vương ở đình La Khê. Ảnh ©2014 NCCong
Vốn là địa điểm du lịch văn hóa và lịch sử lâu đời, từ khi cạnh đình có dựng Bia Bà thì nơi đây càng nổi tiếng vì được coi là một đền thờ rất linh thiêng. Hằng ngày có nhiều khách thập phương đến dâng lễ cầu lộc, đặc biệt vào các dịp Tết và Hội làng La Khê, được tổ chức từ ngày 14 đến 16 tháng Giêng âm lịch. Để bảo vệ di vật khỏi sự sờ mó của các tín đồ, hiện nay Bia Bà được che bằng các tấm kính dày.
- Mặt nam đền Bia Bà với Đài kỷ niệm ở cuối sân. Ảnh ©2014 NCCong
Đài kỷ niệm một sự kiện lịch sử khác với gần 70 năm tuổi là “Bia ghi dấu địa điểm xét xử đầu tiên của Tòa án nhân dân tại Bắc Bộ” đã được khởi công xây dựng ngày 05-8-2013 ngay trong sân nhỏ bên phải đền Bia Bà. Mới đây vào ngày 20-4-2014, chính quyền trung ương và địa phương đã làm lễ khánh thành Đài kỷ niệm này.
Di tích lân cận
- Chùa La Khê (Diên Khánh Tự): số 202 phố Phan Đình Giót, Hà Đông;
- Chùa Ngòi (Phúc Khê Tự): góc phố Ngô Quyền—Ngô Thì Nhậm, Hà Đông;
- Đình Cầu Đơ: số 85 phố Quang Trung, Hà Đông.
Bản đồ trực tuyến
Chú thích
[1] Xưa kia La Ninh thuộc huyện Từ Liêm, trấn Sơn Tây. Sau tránh tên huý của vua Lê Duy Ninh nên đổi là thôn La Khê. Nay là phường La Khê, quận Hà Đông, Hà Nội.
[2] Trần Chân từng giúp cha nuôi là Quận công Trịnh Duy Sản cùng đại thần Nguyễn Hoàng Dụ lật đổ “vua lợn” Lê Tương Dực. Năm 1516 hai cha con Trần Chân, Trần Lực bị giết hại do những lời sàm tấu, thi thể an táng gần làng ở Phúc Khê Tự tức chùa Ngòi. Mấy năm sau lại được minh oan, truy phong tước Dũng quận công cho cha và tước bá cho con.
[2] Trần Chân từng giúp cha nuôi là Quận công Trịnh Duy Sản cùng đại thần Nguyễn Hoàng Dụ lật đổ “vua lợn” Lê Tương Dực. Năm 1516 hai cha con Trần Chân, Trần Lực bị giết hại do những lời sàm tấu, thi thể an táng gần làng ở Phúc Khê Tự tức chùa Ngòi. Mấy năm sau lại được minh oan, truy phong tước Dũng quận công cho cha và tước bá cho con.
Bài và ảnh: Đông Tỉnh NCCong
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét