Cúng bến nước sau tiếng gà đầu năm mới

(Baonghean.vn) - Sau tiếng gà gáy đầu tiên của năm mới, người Mông có tục cúng bến nước, nơi nguồn suối lấy nước sinh hoạt của cộng đồng. Trẻ con người Thái có tục ra suối múc nước tiên vào sáng sớm mồng một Tết.

Lấy nước sinh hoạt là công việc chiếm khá nhiều thời gian của cộng đồng người Mông. Chính tập quán sống trên địa hình cao trên 1000m trở lên khiến họ luôn gặp phải tình trạng khan hiếm  nước sinh hoạt. Chính vì thế mà không biết từ bao giờ nước trở thành đối tượng tâm linh của cộng đồng. Vào thời khắc đầu năm mới cộng đồng người Mông lại ra nguồn suối gần bản để cúng bái. Hiện một số làng bản vẫn giữ được tập tục này.

Nói về nghi lễ này, ông Vừ Chông Dì, bản Huồi Giảng 3, xã Tây Sơn, huyện Kỳ Sơn (Nghệ An) cho biết: Tục cúng nước là một phần trong lễ đón năm mới của người Mông. Sau khi xong lễ cúng bản của dòng họ mọi người trở về nhà mổ gà cúng vía cho từng thành viên trong gia đình, cầu chúc cho năm mới mạnh khỏe.

Nhiều bản Mông ngày nay đã có bể nước công cộng, nhưng cộng đồng này vẫn giữ phong tục thắp hương xin nước vào đầu năm mới. Ảnh: Hữu Vi

Khoảng 9 giờ đêm người ta lại cắt tiết thêm một con gà để làm “bàn thờ tổ tiên” (xử ca) mới. Bàn thờ tổ tiên là một hình trang trí vẽ trên giấy thờ có đính lông và máu gà. Hình trang trí này được hầu hết các dòng họ người Mông gọi là nơi thờ cúng tổ tiên. Đêm 30 tết, hương không bao giờ được tàn trên chiếc bàn thờ cạnh hình trang trí “xử ca”.

Tiếng gà đầu tiên sau giờ phút giao thừa được xem như tín hiệu đầu tiên của năm mới. Người đầu tiên nghe thấy tiếng gà sẽ gọi tất cả mọ người dậy mang theo các dụng cụ đựng nước ra bến nước gần bản múc nước về. Người ta cũng không quên mang theo hương để thắp lên cúng cho thần linh xin nguồn nước mới trong lành và dồi dào hơn.

“Bây giờ nhiều bản đã có bể nước tự chảy, người ta không phải đi xa lấy nước như trước kia nữa, người ta giữ phong tục cũ, thắp hương cạnh bể nước công cộng trong bản.” – Ông Vừ Chông Dì cho biết thêm.

Bến nước cũng là nơi cộng đồng người Thái ra múc nước vào sáng sớm đầu năm mới. Ảnh: Hữu Vi

Trước đây, cộng đồng người Thái cũng có thói quen ra suối múc nước vào sáng sớm mồng một Tết. Ngày đầu năm, khi trời còn chưa sáng, trẻ con mặc quần áo mới đi ra suối uống nước tiên. Theo quan niệm cũ, vào buổi sáng sớm đầu năm mới, các nàng tiên sẽ mở cửa dòng suối cho may mắn đến với con người. Những ai kiên trì, chăm chỉ mới có vận may gặp được dòng nước tiên.

Hữu Vi