Hố Chuối - pháo đài phòng thủ kiên cố

(BGĐT)-Đồn Hố Chuối hay còn gọi là "Đồn thần chết" nằm ở thung lũng Hố Chuối thuộc xã Phồn Xương. Địa hình như một lòng chảo đáy bằng rất kín đáo. Đứng ở ngoài vành đồi, dùng kính viễn vọng cũng không thể nhìn thấy gì ở bên trong. Đề Thám đã chọn địa điểm này để xây dựng hệ thống công sự biến toàn bộ lòng chảo Hố Chuối thành một pháo đài phòng thủ kiên cố.

Di tích tường thành Phồn Xương.

Đồn được xây dựng từ đầu cuộc khởi nghĩa nông dân Yên Thế (1887 - 1891). Sở dĩ mang tên Hố Chuối bởi đồn được xây dựng ở giữa một khu thung lũng lòng chảo đầy cây chuối.

Hệ thống đồn được xây dựng khá kiên cố. Ngoài tường lũy bao quanh, nghĩa quân còn đào hàng loạt hầm chông. Đặc biệt, căn cứ lại được cây rừng che khuất khiến cho đồn Hố Chuối trở thành một căn cứ địa bất khả xâm phạm. Vì thế tại đây, vào những ngày cuối năm 1890 đầu năm 1891, nghĩa quân Yên Thế dưới sự chỉ huy của Hoàng Hoa Thám với lực lượng chỉ khoảng 150 người đã liên tiếp đánh bại 4 cuộc tấn công lớn của thực dân Pháp do các tướng Gôđanh, Tannơ, Mayơ rồi Phơrây chỉ huy cùng với 2.212 binh lính trang bị vũ khí hiện đại. Như vậy nghĩa quân đã phải chiến đấu 1 chọi với gần 15 địch và đã chiến thắng oanh liệt trong 4 cuộc tấn công của Pháp vào đồn Hố Chuối.

Đồn Hố Chuối - pháo đài quân sự kiên cường của nghĩa quân Đề Thám cùng với cuộc khởi nghĩa của nông dân Yên Thế đã mãi mãi đi vào lịch sử. Tinh thần chiến đấu dũng cảm của nghĩa quân, tài chỉ huy quân sự của tướng lĩnh cộng thêm sự phòng thủ kiên cố đã làm cho Hố Chuối trở thành một căn cứ vững chắc khiến kẻ thù khiếp đảm và phải thú nhận "Cái đồn lũy này quả xứng đáng với cái tên "Đồn của thần chết" mà nhân dân địa phương đặt cho".

Với ý nghĩa lịch sử như vậy, đồn Hố Chuối là một trong 9 điểm di tích khởi nghĩa Yên Thế được xếp hạng di tích Quốc gia đặc biệt. Qua chiến tranh và thời gian, những kiến trúc cơ bản về thành luỹ, pháo đài, những lỗ châu mai, hệ thống giao thông hào chằng chịt đã không còn giữ được hiện trạng. Những năm qua, quanh khu vực đồn đã được trồng cây xanh, lắp đặt pa nô, biển hiệu tuyến đường vòng tránh hội Yên Thế qua khu vực này cũng được đầu tư xây dựng.

Hiện nay, đồn Hố Chuối là địa điểm được Ban CHQS huyện Yên Thế chọn làm nơi tổ chức các đợt Hội thao Lực lượng vũ trang hàng năm, tổ chức thi bắn đạn thật cho lực lượng quân nhân chuyên nghiệp, dân quân tự vệ trong huyện.

Ngày 18-2-2013 vừa qua, đồn Hố Chuối được chọn làm điểm tổ chức Lễ phát động Tết trồng cây "Đời đời nhớ ơn Bác Hồ" với sự có mặt của Chủ tịch nước Trương Tấn Sang. Qua đó hàng nghìn cây xanh các loại với một số cây bản địa như lát hoa, dã hương, sấu, lim xanh, sao đen… đã được trồng tại đồn Hố Chuối. Tại đây hiện đã quy tập 05 ngôi mộ của nghĩa quân Yên Thế. Điểm di tích này đang được quan tâm đầu tư và bảo tồn.

Như Hoa