Khau Cọ: chặng đường gian nan

TTO - Chuyện “đi chấm” * bằng GPS đã không còn xa lại với dân bụi, dân mạng và dân yêu công nghệ kỹ thuật cao. GPS tích hợp trong điện thoại cùng với bản đồ có độ chính xác cao đã trở nên khá phổ biến và dễ dàng tiếp cận cũng như học cách sử dụng.

Nhưng với 25/39 “Việt Nam chấm” đã được chinh phục, 24 “chấm” đã được báo cáo trênwww.confluence.org thì những chấm còn chưa được hoặc chưa thể chinh phục, hẳn quá đủ sự khó khăn để luôn là những thách thức gọi mời các gps-er.

Chinh phục 22N104E - Ảnh: Thủy Trần - Anh Minh

Quyết định “đi chấm” được bàn thảo khá nhanh, sau khi hẹn được ngày về của một thành viên đam mê GPS sống và làm việc ở nước ngoài. Nhóm chinh phục được chia làm hai, tiền đội đi trước theo tuyến Hà Nội - Yên Bái - Văn Bàn với nhiệm vụ quan trọng là báo cáo kế hoạch và xin phép vào rừng với sự đồng ý của Ban quản lý vườn quốc gia Hoàng Liên - Văn Bàn tại Khánh Yên trước khi tiếp cận mục tiêu. Hậu đội xuất phát muộn hơn đi theo hướng Hà Nội - Thanh Sơn - Tú Lệ - Mù Căng Chải vòng qua đèo Khau Cọ để tiếp cận điểm hẹn tại xã Nậm Xé, huyện Văn Bàn, tỉnh Lào Cai.

Xe của tiền đội đến được phà Trái Hút - phà trên sông Hồng thì mặt trời đã đứng bóng. Đúng giờ nghỉ trưa. Chúng tôi vào một quán cơm nhỏ bên sông, nơi cánh xe tải vẫn hay tập trung để ăn trưa, chờ đến giờ phà hoạt động. Tranh thủ hội ý nhóm về kế hoạch, hỏi tình hình đường sá tới thị trấn Khánh Yên và Nậm Xé. Cánh lái xe nhìn bọn tôi cả cười mà rằng ở bên kia sông giờ này đang có hàng đoàn xe tải đang chờ để qua phà, chuyện tắc đường ở đây ngày nào cũng xảy ra.

1g30 chiều, nắng chiếu gay gắt, chuyến phà đưa chúng tôi sang sông khởi hành. Đó là con đường duy nhất, ngắn nhất để kết nối dân cư ở hai bờ tả ngạn và hữu ngạn sông Hồng từ Mậu A - Văn Yên - Yên Bái sang Văn Bàn - Lào Cai và ngược lại. Sang đến bên kia sông, chúng tôi sững sờ trước một đoàn dài những chiếc xe tải đang nối đuôi nhau chờ qua phà. Con đường thì quá nhỏ hẹp. Hai thành viên trong nhóm phải xuống xe xem xét lề đường để hoa tiêu và cùng sự giúp đỡ của cánh xe tải, sau gần hai giờ nhích từng mét đường, chúng tôi đã bỏ lại đoàn xe ở sau lưng để bước vào một cuộc chinh phục khác.

Đường từ Trái Hút đi ngược ven sông Hồng lên Bảo Hà - Văn Bàn đủ to nhưng cũng đủ xấu để chuyến “đi chấm” tạm thời được đổi tên thành “đi offroad” (đi xe trên địa hình xấu). 40km đường gập ghềnh sỏi đá, lầy lội bùn lầy trước khi đến được cầu Bảo Hà to đẹp hoành tráng trên sông Hồng. Từ đây chúng tôi theo đường 279 nằm bên bờ sông Nậm Chăn nhằm phía tây hối hả chạy đua với mặt trời.

Đến được thị trấn Khánh Yên thì chiều đã tắt nắng. Do đã có trao đổi trước với đồng chí hạt trưởng hạt kiểm lâm về chuyến đi nên cả nhóm chỉ mất khoảng 15 phút để làm thủ tục và lấy giấy giới thiệu gửi về cho anh em kiểm lâm ở Nậm Xé.

Đường 279 mùa nước đổ, núi xanh, sông xanh, ruộng đồng cũng xanh một màu mê mải. Dòng Nậm Chăn thảng có chỗ gập ghềnh cuộn nước lên tung bọt trắng xóa, tiếng ầm ào vọng vang. Trời bắt đầu nổi dông bão, những đám mây sũng nước sà thấp hơn trên đỉnh núi, gió lạnh tràn vào qua cửa xe mang theo những tiếng rú rít ù ù đầy đe dọa. Sau bữa tối ở xã Minh Lương, chúng tôi quay về Nậm Xé cách đó khoảng 4km thì gặp xe của hậu đội đi tìm chạy theo chiều ngược lại.

Bình yên - Ảnh: Thủy Trần - Anh Minh

Buổi sáng ở Nậm Xé - Ảnh: Thủy Trần - Anh Minh

Ôtô xếp hàng chờ qua phà Trai Hút - Ảnh: Thủy Trần - Anh Minh

Tại căn nhà của kiểm lâm rừng quốc gia Văn Bàn đặt ở xã Nậm Xé, chúng tôi chia nhau đi làm nhiệm vụ. Người cùng kiểm lâm lên xã báo cáo và làm thủ tục, đồng thời tìm thêm ba người địa phương theo hỗ trợ. Người đánh ôtô lên ủy ban để cất xe. Mấy cô gái lo soạn đồ ăn vào balô, phân chia những đồ dùng cần thiết cho chuyến đi. Một vài đồng đội nói chuyện với kiểm lâm để xác định lại lịch trình và con đường di chuyển của hành trình chinh phục 22N104E.

Đêm Nậm Xé lặng yên trong sự tịch mịch của núi rừng, thoảng mới có tiếng gió xô cánh cửa đập vào tường và tiếng trở mình trằn trọc vì lo lắng, hồi hộp của bạn bè tôi.

Buổi sớm ở núi rừng luôn mang lại cho tôi những cảm giác nhẹ bẫng và dịu êm. Núi rừng ướt đẫm sương đêm với tấm áo lẫn hai màu xanh non, xanh già được tô điểm bằng một vài đám mây trôi hờ hững. 6g chúng tôi đều đã lục tục ăn sáng thật no để lên đường. Một chiếc xe quay ngược lại Minh Lương để lấy xôi và thịt đã đặt quán ăn từ đêm hôm trước, mua gạo và rau cỏ, mắm muối. Nói chung là một số đồ ăn dã chiến để có thể ở trong rừng một đêm.

Các đồ dùng khác như lều bạt, túi ngủ đều đã sẵn sàng. Mỗi thành viên được yêu cầu mang theo áo mưa, giày nilông và những đồ dùng cần thiết nhất. Còn lại là đồ ăn và “đồ chơi” là những vật không thể không mang theo bao gồm: máy định vị GPS, máy điện thoại, la bàn, bộ đàm và máy ảnh.

Chặng đường gian nan - Ảnh: Thủy Trần - Anh Minh

Dòng suối Nậm Mu  - Ảnh: Thủy Trần - Anh Minh

"Thập diện mai phục" - Ảnh: Thủy Trần - Anh Minh

Phút nghỉ chân - Ảnh: Thủy Trần - Anh Minh

Đường mòn trong rừng - Ảnh: Thủy Trần - Anh Minh

7g sáng, chuyến ôtô “ôm” đầu tiên chở một nửa nhóm tới ngầm Nậm Xi Tan, cách trạm kiểm lâm chừng 7km đường, quay lại đón tăng 2, rồi lại quay lại UBND xã Nậm Xé để gửi xe, hai thành viên cuối cùng đến ngầm bằng xe ôm.

8g sáng, trời bắt đầu mưa, lúc đầu thì lất phất rồi rả rích lớn dần. Ngay trước khi bước chân vào con đường chưa biết sẽ thế nào trước mặt, tất cả đều phải trang bị đồ cẩn thận. Chúng tôi dùng dầu gió và thuốc dep để bôi lên giày dép, tay và cổ áo để phòng tránh vắt trước khi bọc mình vào bộ quần áo mưa loạt soạt và chiếc ủng nilông đi mưa. Hai người dẫn đường địa phương và một kiểm lâm viên thì chỉ mặc đơn giản một manh áo mỏng, chân mang xăngđan trơn. Vậy là, chúng tôi lên đường.

3km đầu tiên thật sự là một thách thức.

Trời mưa dầm dề, đống áo mưa loẹt xoẹt. Ngay những mét đầu tiên đã phải nhúng nửa bắp chân xuống suối, đạp lên đám cỏ xanh lút mà không biết liệu có con vật nào của rừng đang nằm bên dưới!

Đoàn người chậm rãi bước đi, vượt khe suối thứ nhất, rồi tới khe thứ 2, rồi các khe thứ 3, 4, 5... nhiều quá nên không đếm nữa, cứ đi xuống thì lội suối, đạp lên thảm lá rừng ẩm ướt mủn mục dưới gót giày. Thậm chí rất lãng mạn và thơ mộng khi được bước đi giữa hai dòng suối, tiếng nước róc rách hòa với tiếng gió reo, lá cây rì rào tạo thành một bản nhạc giao hưởng tuyệt diệu, thứ âm nhạc dịu dàng của thiên nhiên. Nhưng rồi, đám giày nilông nhanh chóng bị thủng bởi những viên đá sắc nhọn và đám cây cành đâm dọc đâm ngang. Nước tràn vào giày ướt sũng khiến mỗi bước chân càng trở nên nặng nề.

Có nhiều lúc con đường mòn vòng lên cao, leo mình qua những vách núi lởm chởm. Con đường đá gập ghềnh vắt vẻo, leo từ sườn bên này sang sườn bên kia qua những gốc cây đổ xiên xẹo. Nhiều đoạn bề ngang chỉ rộng chừng 30cm. Chúng tôi cứ đi mãi, đi mãi như thế, xuyên qua những cánh rừng nhiệt đới rậm cỏ rậm cây, xuyên qua một rừng tre trúc y như trong Thập diện mai phục, xanh mướt, mưa chỉ còn lách tách kiểu giọt gianh.

Nhóm dự kiến sẽ đến được lán làm thủy điện Nậm Xi Tan nằm sâu trong rừng càng nhanh càng tốt và từ đó sẽ xác định tiếp hành trình chinh phục 22N104E.

Lán cách ngầm gần 6km đường rừng, chông chênh bám vào vách núi. Lần lượt chúng tôi đều đến điểm tập kết sau một chặng đường dài dầm mưa và leo rừng vất vả, vừa đi vừa phải chống lại sự tấn công ác liệt của những con vắt rừng xuất hiện nhiều vô kể sau cơn mưa. Bữa trưa vội vã diễn ra trong chiếc lán nhỏ cùng với mấy người công nhân đi làm thủy điện. Một người vốn nghề kỹ sư xây dựng lo lắng hỏi liệu chiếc lán có chịu nổi sức nặng của hơn chục con người? Cậu công nhân trẻ măng, khuôn mặt buồn buồn, lắc đầu nhè nhẹ như nói với chính mình: “Sập đấy anh ạ!”.

Và sự cố xảy ra thật! Khi chúng tôi đang định rời lán để tiếp tục cuộc chinh phục sau khi đã xác định lại phương hướng và khoảng cách cũng như tuyến đường thực địa, một số thành viên đã bám theo vách núi và đám cây bụi để xuống suối từ trên lán. Số khác còn đang mặc áo mưa, nai nịt lại đồ và đi giày thì đột nhiên… Rầmmmmm, một góc chiếc lán đổ sập xuống khiến các thành viên đứng tim vì hoảng sợ.

Một phần đồ đạc gồm bát đũa, nồi niêu, lương thực thực phẩm theo đó lăn tòm vào dòng suối ở cách sàn lán hơn chục mét. Sự cố này trở thành kỷ niệm không thể nào quên trong lịch sử “đi chấm” của chúng tôi.

Lại kể chuyện sau cú thoát hiểm đầy may mắn, chúng tôi rón rén bước dần ra khỏi lán, từng người từng người một. Hai người được phân công ở lại tìm chỗ dựng trại qua đêm, sửa chiếc lán vừa sập và chuẩn bị đồ ăn cho bữa tối dặn dò chúng tôi trước khi lên đường "nếu đến 3g mà không tìm thấy “chấm” thì nhất quyết phải quay về, an toàn tính mạng là số 1".

Lội qua nhánh suối đã nhấn chìm cây bắp cải mang từ tận Minh Lương vào, chúng tôi bắt đầu bì bụp đặt chân vào một rãnh bùn lầy đen nhớp và đầy mùi lá cây ẩm mục. Có lẽ đoạn đường này là kinh sợ nhất trong những đoạn đường mà chúng tôi đã đi ngày hôm đó. Cây cối chằng ngang chằng dọc, mỗi bước chân thì như bị hút chặt xuống đống bùn lầy, nhấc lên rất khó khăn.

Rồi cái đoạn kinh khủng ấy cũng kết thúc. Suối Nậm Mu đây rồi, một khúc ngăn ngắn do tầm nhìn đã bị cây rừng che phủ cả. Nước to và trong vắt, lộ rõ những viên đá cuội đầy rêu lổng chổng giữa dòng... Chúng tôi sang sông...

Offroad bên sông Hồng - Ảnh: Thủy Trần - Anh Minh

Nước mát lạnh cả người, do có phòng bị nên tất cả mọi người đều đã mặc quần mưa.

Chúng tôi dắt díu nhau đi, cảnh vật thì ấn tượng hết chỗ nói, một bên suối toàn là vách đá dựng đứng và rừng cây thì cũng dựng đứng. Nước ban đầu ngập trên đầu gối, càng đi thấy lòng suối như bị ai vét, càng sâu hơn, hoặc là nước đang dâng lên, từ xa đã thấy nó dâng ngang đùi các bạn, rồi dần dâng đến ngang thắt lưng...

Con suối vẫn có tầm nhìn không quá 10m, đi hết bờ phải gặp nhiều nước xoáy đá ngầm lại rẽ sang bờ trái, đi mãi đi mãi, hì hục mà vẫn không thấy đường mòn đâu. GPS xoay tròn, không hề báo giảm một mét đường thẳng nào tới "chấm". Có lẽ nào chúng tôi đang đi vòng? Con suối vẫn dữ dội chảy quanh, vẫn bên rừng bên vách đá, vẫn chưa thấy bóng dáng của đường mòn.

Chúng tôi lo lắng hỏi hai người dẫn đường, có chắc là có đường mòn không? Vẻ thất vọng lúc này đã lấp đầy khuôn mặt các bạn. Không hoang mang sao được, khi mà chúng tôi đã đi cả giờ đồng hồ rồi, "chấm" vẫn cách khoảng 1.200m, mũi tên chỉ đường lúc sang trái lúc sang phải.

Xuất hiện một con đường mòn bên phải rời xa "chấm" thêm vài mét, vòng trở lại bờ suối, và một tia hi vọng bừng lên khi lấp ló sau đám cây bên kia sông có một con đường mòn quẹo về phía "chấm". 900m, một con số khiến cho sự tuyệt vọng đè nén bấy lâu nay như tan biến, con đường thênh thang đến mức chúng tôi đã nghĩ đến một cái hotel với dòng chữ “Welcome to 22N104E”...

Và chúng tôi bước, bằng một niềm tin và đam mê mãnh liệt như có một ma lực kinh khủng dồn lực đẩy vào đôi chân.

Chúng tôi lao về phía trước, đạp lên đám lá rừng và những rễ cây chằng chịt, những con dốc cao tới 60 độ cũng không làm tốc độ giảm đi, thỉnh thoảng người đi đầu lại dừng chọn những cành cây chìa ngang mặt để treo một đám giấy đánh dấu đường...

Thật lạ lùng, con đường mòn vẫn hiện ra dằng dặc trước mặt, mũi tên thẳng tắp và khoảng cách trên GPS đang giảm rất nhanh theo thời gian. 800, 700, 600m, 300m, 200m... cố lên nào... Con đường vẫn thẳng tới mức các bạn tôi đều nghĩ đến việc hình như GPS bị hỏng... 200m, 100m... Ai đó kêu lên "A a a...". 99m, đến lượt người khác vui mừng Hú ú ú…

Tôi đang bận thở nhưng cũng kịp liên tưởng đến trang DCP với cái quy định arriving (khoảng cách đạp "chấm" cho phép sai số dưới 100m - quy định chỉ dành riêng cho những "chấm" quá khó và nguy hiểm). Con đường mòn, thật kỳ lạ, lao thẳng tới "chấm"... không chệch một mét, đạp "chấm" rồi… Khoảng cách từ ngầm đến "chấm" lúc này máy GPS đo được là 9,9km đường bộ di chuyển.

Chúng tôi đã chinh phục 22N104E - chặng đường gian nan!

THỦY TRẦN

(*) “Đi chấm” là thuật ngữ của việc đi tìm điểm mà tại đó các đường kinh tuyến chẵn và vĩ tuyến chẵn gặp nhau.