Thiên Sanh Thạch tự

Chùa Hang là tên dân gian thường gọi của Thiên Sanh Thạch tự (còn có tên chữ là Thạch Cốc), nằm ở lưng chừng núi Chùa thuộc thôn Hội Khánh, xã Mỹ Hòa, H.Phù Mỹ (Bình Định). Tương truyền ở đó có hai con đường để lên trời và xuống âm phủ.

'Mái che' của chùa Hang - Ảnh: Lê Xuân Thọ

Núi Chùa có tên chữ là Lý Thạch, còn được gọi là La Hơi. Tương truyền, khi trời nắng hạn, nếu nghe trên núi có tiếng ồ ồ như xay lúa thì trời sẽ liền đổ mưa.

Truyền kỳ chùa Hang

Theo trụ trì chùa Thiên Sanh, đại đức Thích Nhuận Tín, thì chùa được khai sơn vào năm 1613 dưới thời chúa Nguyễn Phúc Nguyên. Tuy nhiên, đến nay vẫn chưa có bất cứ tư liệu lịch sử nào đề cập chính xác điều này. Một vài tài liệu khác thì cho rằng, sau khi chùa Thập Tháp Di Đà (ở TX.An Nhơn, Bình Định) xây dựng thì đạo Phật phát triển. Nên vào cuối thế kỷ 16 đầu thế kỷ 17, có người đến hang đá ở thôn Hội Khánh kiến tạo thành chùa để tu hành, gọi là chùa Hang. Ban đầu chùa còn hoang sơ, bày biện đơn giản, mãi đến cuối thế kỷ 19 đầu thế kỷ 20 và về sau thì chùa mới được tu chỉnh quy mô. Hiện có hai truyền thuyết về chùa Hang.

Lúc bấy giờ khắp vùng Phù Mỹ đã có vài ngôi chùa, nhưng không có sư trụ trì ở chùa Hang. Hay tin có ông Phan Chọn ở huyện mình vào tu hành tại chùa Trà Cang (ở Bình Thuận), dân bèn bàn nhau vào mời về. Hòa thượng trụ trì chùa Trà Cang đã đồng ý cho sư Trà Ban (tức ông Phan Chọn, có tài liệu ghi là Trà Bang) về trụ trì chùa Hang, đó là vào năm 1896. Ngoài ra, khi trở về, sư Trà Ban còn xây dựng nhiều chùa khác ở trong và các huyện lân cận. Tương truyền, do tu hành đắc đạo nên sư Trà Ban đi nhanh như bay và nhẹ tựa gió mây. Ông lại giỏi y thuật, thông kinh chú, đã thu thập thông tin, cung cấp cho nghĩa quân Trần Cao Vân thời kỳ Trần Cao Vân lấy vùng núi Bình Định, Phú Yên làm căn cứ chống Pháp.

Trong sách Nhân vật Bình Định của Lộc Xuyên Đặng Quý Địch, phần viết về nhân vật Võ Trứ, có đề cập một chuyện lạ xảy ra ở Bình Định. Khi ấy là năm Giáp Ngọ (1894), H.Phù Cát và nhiều nơi ở Bình Định dịch bệnh hoành hành, nhiều làng bị rào cách ly, có nơi dân chúng đốt làng di tản nơi khác. Người chết không kịp chôn, khắp nơi đều bao trùm bởi khí tử và dịch bệnh. Lúc này xuất hiện vị lão tăng, do tu ở chùa Hang nên gọi là thầy chùa Hang, vài hôm sau thì thấy Võ Trứ cũng có mặt. Hai người phát thuốc cho dân chữa bệnh, thuốc là tấm giấy màu vàng có in 5 hình Bồ tát Quan Âm, gọi là “Ngũ công Quan âm”. Ban đầu dân còn nghi ngờ, sau thấy hiệu nghiệm nên truyền tai nhau rất nhanh, đến độ quan tri huyện Phù Cát sợ thầy chùa Hang tụ hội khởi loạn nên ra lệnh cấm người đến xin thuốc, đồng thời tầm nã gắt gao thầy chùa Hang. Sau không rõ vị lão tăng mất khi nào và ở đâu, nhưng để nhớ ơn, dân tiếp tục thờ cúng ở chùa Hang.

Ngoài ra, có dư luận cho rằng có người đào trộm trước chùa thì thấy một tượng Phật Di Đà, có đề chữ Huyền Trân công chúa tặng. Dựa vào đây, người ta cho rằng chùa Hang có từ đời Trần.

Bí ẩn trong lòng chùa

Muốn lên được chùa Hang phải đi theo dốc đá quanh co, đi mãi, khi nào gặp một tảng đá to thì đó chính là “mái che” của chùa. Cạnh bên trái “mái che” được bày biện mấy ghế đá, bên phải các ghế đá này có một lối đi nhỏ để vào hang. Muốn qua lối này phải khom người xuống, lúc này đã cảm nhận được cái lạnh của hang đá. Lại theo vài ba bậc đá nữa, sẽ thấy bàn thờ các Phật.

Chùa Hang tuy nhỏ nhưng đủ cho hơn chục người đi đứng thoải mái. Về chùa Hang, có ông Đặng Như Dước là người bỏ ra nhiều thời gian và công sức tìm hiểu, sưu tầm những chuyện truyền thuyết kỳ bí quanh ngôi chùa này. Những tài liệu hiện có, đang lưu giữ tại chùa cũng như Ban Văn hóa xã Mỹ Hòa đều là do ông Dước cung cấp. Ông trước đây là cán bộ tiền khởi nghĩa, nguyên là Bí thư Đảng ủy xã Mỹ Hòa. Ở tuổi 95 nhưng ông chỉ hơi nặng tai, còn đầu óc rất minh mẫn, nhớ kỹ càng lịch sử và những truyền thuyết của chùa Hang.

Người ta kể rằng ở chùa Hang có hai đường đi, một lên trời và một xuống âm phủ. Phía trên bàn thờ của chùa Hang, chệch về phía tay phải còn có một lỗ “thông hơi”. Lỗ “thông hơi” này chính là đường lên trời. Trước đây, phía dưới “mái che” của chùa Hang (không rõ về phía nào) có một đường hầm chạy xuống, người ta gọi là đường xuống âm phủ. Tương truyền khi còn sống, một trụ trì của chùa là sư Nguyên Lượng có đi thử, càng đi càng thấy sâu thăm thẳm, khó đi nên đành quay trở lại.

Lại có lời kể, một người nọ, vì muốn kiểm chứng độ sâu của “đường xuống âm phủ”, nên gánh theo hai thúng nến để đốt lần soi đường. Nến gần hết mà hang vẫn còn xa vời vợi nên đành quay trở về. Có người thả một quả bưởi được khắc dấu xuống hang, một thời gian sau thì có người tận cửa biển Đề Gi cách chùa hơn 20 km nhặt được. Từ ấy dân gian đồn rằng cái hang này ăn thông với biển. Trải qua chiến tranh, “đường xuống âm phủ” đã bị vùi lấp.

TNO

Khám phá ngôi chùa trong hang độc đáo ở Bình Định

(Kiến Thức) - Tương truyền, từ chùa Hang ở Bình Định có một nhánh hang nhỏ thông xuống phía dưới, kéo dài ra tận biển...

Nằm ở địa phận thôn Hội Khánh, xã Mỹ Hòa, huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định, chùa Hang (còn gọi là Thạch Cốc tự, Thiên Sanh Thạch tự) là một thắng cảnh nổi tiếng của mảnh đất võ miền Trung.

Chùa Hang ở Bình Định gồm nhiều hạng mục công trình khác nhau, trong đó ngôi chùa chính nằm trên sườn núi Lý Thạch. Để lên chùa, phải vượt qua hàng trăm bậc thang quanh co, khúc khuỷu len lỏi qua những phiến đá tự nhiên và cây rừng xum xuê.

Cửa hang dẫn vào chùa nằm sau một khoảng sân nhỏ bằng phẳng. Ngay trên vòm cửa có một tảng đá khổng lồ cong cong hình mu rùa.

Tảng đá này dày tới gần 10 m chạy, dài đến hàng chục m, nhô ra phía trước 5-6m tạo thành một mái che tự nhiên.

Đi vào trong, lòng hang rộng chừng 5m, sâu khoảng 20m, nhuốm màu thâm nghiêm, huyền bí.

Bàn thờ Phật của chùa Hang được đặt trang trọng ở trung tâm của hang.

Tương truyền, hang có một nhánh hang nhỏ thông xuống phía dưới, kéo dài ra tận biển.

Phía sau bàn thờ Phật, đường đi càng hẹp lại, đến chỗ chỉ vừa một người lách qua là đường thông lên núi. Từ đây có thể trèo lên mái hiên ở cửa chùa Hang để phóng tầm mắt ra cả bốn phía...

Quốc Lê