Bản đồ trực tuyến
Lược sử
- Cổng làng Cót. Ảnh ©2015 NCCong
Đầu thế kỷ 19, làng Yên Quyết thuộc tổng Dịch Vọng, huyện Từ Liêm, phủ Quốc Oai, trấn Sơn Tây; tới năm Minh Mạng thứ 12 (1831) cắt về phủ Hoài Đức, tỉnh Hà Nội. Tháng 12-1942 lại thuộc đại lý Hoàn Long, tỉnh Hà Đông. Thời kỳ Pháp tạm chiếm có tên gọi bí mật là xã Song Yên. Đầu năm 1956 thuộc xã Yên Hoà, quận 6, ngoại thành Hà Nội. Đến năm 1961 nửa phố Cầu Giấy cắt về nội thành, còn lại xã Yên Hoà thuộc huyện Từ Liêm. Cuối thế kỷ 20, xã Yên Hoà trở thành một phường nội thành thuộc quận Cầu Giấy, rồi hoàn toàn đô thị hoá.
- Cổng bên đình Cót. Ảnh ©2015 NCCong
Làng Yên Quyết ở ven bờ tây sông Tô Lịch, gồm 2 thôn Thượng, Hạ, được gọi chung bằng tên nôm “Kẻ Cót”. Đó là một vùng quê giàu truyền thống hiếu học và khoa bảng, nằm trong “tứ danh hương” (Mỗ, La, Canh, Cót). Nơi đây đã đóng góp hàng chục tiến sĩ nho học và nhiều hương cống thời Hậu Lê, rồi cử nhân thời Nguyễn. Đầu cầu Cót hiện có ngôi miếu Chợ (Đông Miếu) cũng là một di tích văn hóa đã xếp hạng.
Thôn Hạ Yên Quyết nổi tiếng từ xưa bởi nghề vàng mã, còn thôn Thượng chuyên làm giấy. Đình Hạ Yên Quyết là nơi dân làng thờ làm thành hoàng các vị thần Cao Sơn, Quý Minh thuộc nhóm “Tản Viên sơn thánh” và phối thờ vua Lý Phật Tử 李 佛 子 (mất năm 602). Đình được xây trên một gò đất rộng rãi và cao ráo, hợp thế phong thủy với 2 ao ở 2 bên. Có câu ca dao địa phương như sau:
Đình làm trên mắt hoàng xà
Có gò con nhái nhảy qua bên ngoài
Đình làm trên mắt hoàng xà
Có gò con nhái nhảy qua bên ngoài
Cầu Cót và miếu Chợ. Panorama ©2015 NCCong
- Tam quan đình Cót. Ảnh ©2015 NCCong
Năm 1994, Bộ Văn hóa và Thông tin đã xếp hạng đình làng Hạ Yên Quyết là Di tích kiến trúc nghệ thuật quốc gia, cùng đợt với ngôi chùa Ngọc Quán Tự gần đấy vốn có từ trước năm 1642.
Kiến trúc
Khuôn viên đình Hạ Yên Quyết um tùm cây xanh với tường gạch bao quanh. Đình cũng quay hướng nam như cổng làng đồ sộ ở ngay bên cạnh. Phía trước và bên hữu đình có ao nước hình chữ nhật cách ly với những nhà dân xây san sát che hết tầm nhìn. Cổng ngách bên tả mới xây mở ra đường làng và ao nước thứ ba. Bên hữu cũng có một cổng ngách trong ngõ nhỏ (nhân đây xin cám ơn bà chủ ngôi nhà cuối ngõ đã cho tác giả leo lên gác xép để chụp toàn cảnh ngôi đình qua song sắt).
- Sân đình Cót. Ảnh ©2015 NCCong
Từ đường làng, du khách rẽ trái vào cổng chính thấy ngay bên phải là một tam quan gồm 2 trụ biểu to nối với 2 bức tường có đắp phù điêu; hai bên có 2 cửa phụ xây kiểu chồng diêm, mái lợp giả ngói ống. Đi qua tam quan và sân gạch thứ hai, khách sẽ đến một nghi môn với 5 bậc thềm rồng để bước lên sân thứ ba cùng với tòa đại đình tọa lạc trên nền cao của đỉnh gò con nhái.
Tòa tiền tế gồm 5 gian cửa bức bàn, bên trong có các bức cốn mê được trang trí bằng những đề tài quen thuộc như rồng ổ, rồng cuốn thủy, long ly quy phượng và tùng cúc trúc mai. Bốn đầu dư gian giữa chạm lộng kết hợp chạm nổi hình rồng, các bẩy hiên thì chạm nổi hình hoa lá.
Tòa trung đường nối liền với đại bái bởi một gian nhỏ đổ trần bê tông, tiếp theo là 3 gian với hai hàng chân cột, được tập trung trang trí hình rồng ổ ở trên hai bức cốn phía trong. Hậu cung gồm 3 gian 2 chái chạy ngang theo kiểu “chữ Công”. Tất cả các mái đình đều lợp ngói ta với đầu đao và bờ nóc được đắp bằng các đề tài truyền thống.
- Tòa tiền tế đình Cót. Ảnh ©2015 NCCong
Lưu ý
Không ai biết đích xác đình Hạ Yên Quyết có từ khi nào; chỉ biết đình được xây lại vào năm Minh Mạng thứ 13 (1832). Dù ngôi đình gần đây đã qua đại trùng tu song vẫn bảo lưu dáng dấp nghệ thuật kiến trúc của thời Nguyễn. Hội đình làng diễn ra hàng năm từ ngày 10 đến 15 tháng Hai âm lịch với lễ cúng tế thần hoàng và các trò vui dân gian. Xưa kia còn có tục nuôi lợn thờ của các giáp trưởng đăng cai lễ hội.
Di tích lân cận
- Chùa Báo Ân (Yên Hòa): ngõ 79 Cầu Giấy, phường Yên Hòa.
- Chùa Cót (Ngọc Quán Tự): số 188 phố Yên Hòa, phường Yên Hòa.
- Chùa Láng (Chiêu Thiền Tự): số 114 phố Chùa Láng, phường Láng Thượng.
- Chùa Nền (Đản Cơ Tự): số 17 ngõ Chùa Nền, phường Láng Thượng.
- Đình An Hòa: ngõ 79 Cầu Giấy, phường Yên Hòa.
Bài và ảnh: Đông Tỉnh
Hoài cổ đình làng Cót
(LĐTĐ) Từ lâu, làng Cót nay thuộc phường Yên Hòa (Cầu Giấy - Hà Nội) vốn nức tiếng với nghề làm vàng mã. Vào dịp cuối năm, không khí cả làng như nhộn nhịp hơn hẳn với kẻ bán, người mua tới tận đêm khuya. Không chỉ thu hút khách thập phương ghé thăm sắm sửa mà trong những ngày cận tết và đầu xuân năm mới, nhiều người háo hức đổ về làng Cót để thăm viếng những di tích vẫn vẹn nguyên những họa tiết, hoa văn dù đã trải qua hàng trăm năm thăng trầm theo dòng lịch sử. Đình làng Cót (Hạ Yên Quyết) là điểm thứ tư kể từ khi thành lập "Bạch Liên Hoa" xã, được xây dựng năm Minh Mệnh thứ 12 (Tân Mão - 1831).
58426Hạ Yên Quyết là công trình kiến trúc tôn giáo có quy mô bề thế với dáng vẻ cổ kính, khang trang. Điều đặc biệt nằm ở những họa tiết trang trí mang đậm tính dân gian, tín ngưỡng nhưng lại bao hàm những giá trị nghệ thuật cao. Đình Hạ Yên Quyết là nơi thờ vọng và tưởng niệm các vị thần có công với đất nước, giúp dân làng có được cuộc sống yên bình, mưa thuận gió hòa. Trải qua thời kỳ chiến tranh phá hoại miền Bắc, di tích này đã từng xuống cấp nghiêm trọng. Từ cuối thế kỷ 20, đình đã được tôn tạo, tu bổ lại những hạng mục với mục đích bảo tồn những kiến trúc cổ còn sót lại. Sân đình mênh mông, đã ngả màu nằm bình yên bên những tán cây cổ thụ xòe bóng mát. Giữa bộn bề cuộc sống với những tòa cao ốc hay những ngôi nhà mái bằng kiên cố thì đình Hạ Yên Quyết vẫn giữ nguyên mái ngói phủ rêu phong uốn cong hoài cổ giữa phố đông.
Cổng đình (dạng tam quan) có kiến trúc 2 tầng, 8 mái hay sân đình và đại đình là một nếp nhà 3 gian, 2 dĩ lợp ngói mũi hài, vì kèo thượng chồng rường, hạ kẻ. Nối liền với đại đình là trung cung và hậu cung đều được bố trí 3 gian bề thế. Được công nhận là di tích lịch sử từ năm 1994 nên đình Hạ Yên Quyết còn lưu khá nhiều di vật cổ . Đó là 4 cỗ kiệu, 5 cỗ long ngai, 3 hương án, 1 sập thờ chân quỳ, 1 bức cửa võng, 2 bức cuốn thư, 7 đôi câu đối, 1 bức hoành phi, 1 quả chuông đồng, 1 thanh gươm đồng, 3 bát hương đồng, 1 chiếc chuỳ đồng, 1 bộ lỗ bộ, 5 cỗ long ngai bài vị... đều mang nét nghệ thuật thế kỷ XIX.
Ông Nguyễn Văn Chiến, người quản lý việc trông coi đình làng cho biết: Làng Hạ Yên Quyết từ xa xưa vốn coi trọng việc học hành, khoa bảng. Theo lệ làng, những người đỗ cử nhân, tú tài nho học ngoài việc được dân làng thưởng ruộng, miễn phu phen tạp dịch còn được tổ chức vinh danh tại nơi tôn nghiêm nhất trong làng, đó là đình Hạ Yên Quyết. Trong đình làng có ba bậc chiếu trong đó chiếu nhất dành cho các bậc khoa trường, chức sắc...
Tuệ Liên
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét