Nếm bánh 'hoa' giữa mùa tam giác mạch

Cuối mùa thu, hoa tam giác mạch phủ tràn sắc tím hồng khắp miền rẻo cao xinh đẹp của Hà Giang. Sắc hồng man mác theo chân những cô gái mặc váy xòe hoa, những em bé đeo gùi cõng sau lưng cả một mùa mơ mộng về nhà. Ngày chợ phiên, sắc hoa lại theo người dân ra chợ, lặn vào trong từng tấm bánh tam giác mạch xoe tròn tím một màu ngan ngát.

.

Tôi đến thăm cao nguyên đá Đồng Văn vào mùa tam giác mạch đang trổ những “lời tình”, một loại hoa xinh đẹp được người dân vùng núi Hà Giang trồng làm lương thực cho gia súc, riêng hạt dùng ủ men rượu và làm thành thứ bánh tam giác mạch tuyệt ngon. Lang thang trong chợ phiên Đồng Văn một sớm chủ nhật cuối thu, tôi không khỏi chú ý đến những tấm bánh tròn xếp chồng lên nhau, tím một màu huyền hoặc. Bánh tam giác mạch, chỉ riêng cái tên đã gợi bao xuyến xao, háo hức. Ngắm Sủng Là, Lũng Cú rạng rỡ trong mùa hoa, càng muốn được “nếm” thử cả một mùa tím hồng mê mải ấy.

Không quá mướt mát như bột gạo, bột tam giác mạch thoáng vị bùi bùi, phảng phất chút hăng hăng đặc trưng của cây rừng. Những chấm tím sậm lấm tấm nổi lên trên nền bánh đượm sắc tím phai như gợi nhớ về một mùa hoa ngọt ngào mỗi độ cuối thu - Ảnh: Tịnh Tâm

Bánh tam giác mạch được làm từ hạt, thứ mà ít người cất công lên tới Hà Giang để ý bởi mải say trong những cánh hoa muôn hồng nghìn tía. Cuối mùa, người dân thu hoạch tam giác mạch, hạt của chúng được phơi khô, một phần dùng ủ tạo thành loại men hồng mi nổi tiếng, một phần có thể xay bột làm thành món bánh tôi đã bắt gặp ở chợ phiên. Bánh tam giác mạch bây giờ hầu như chẳng mấy ai làm nữa. Tôi đi suốt chợ cũng chỉ bắt gặp duy nhất một hàng bày bán món bánh mơ mộng này. Một phần vì làm nó chẳng dễ, một phần vì giá bán chẳng đáng là bao so với công làm.
Hạt tam giác mạch bé xíu còn chưa bằng nửa hạt đỗ đen, xay nhỏ thành thứ bột thật mịn. Bột nhào với nước thành hỗn hợp dẻo mềm rồi cho vào khuôn đúc thành từng tấm bánh tròn xoe. Tưởng dễ, nhưng hóa ra công đoạn xay bột lại rất vất vả. Bột xay bằng tay, nếu không khéo bánh rất dễ bị lợn cợn, khó ăn. Hạt tam giác mạch phơi khô đến chừng nào cũng là bí quyết. Tấm bánh tôi đang ăn trong phiên chợ này được làm từ hạt tam giác mạch phơi khô độ một tuần dưới ánh nắng vàng óng ả của cao nguyên đá.
Bánh được hấp chín trên bếp lửa, khi đến tay người mua vẫn còn nguyên hơi ấm. Chỉ mười ngàn đồng một tấm bánh to chừng hai bàn tay người lớn. Người Mông đi chợ phiên thường mua bánh tam giác mạch để ăn cùng thắng cố, như cách họ ăn bánh ngô, bánh gạo hay xôi bảy màu. Nhưng tôi thì lại thích bẻ từng miếng bánh tam giác mạch mềm xốp, nhấm nháp thật chậm để cảm nhận vị ngọt thanh thanh lan tỏa. Không quá mướt mát như bột gạo, bột tam giác mạch thoáng vị bùi bùi, phảng phất chút hăng hăng đặc trưng của cây rừng. Những chấm tím sậm lấm tấm nổi lên trên nền bánh đượm sắc tím phai như gợi nhớ về một mùa hoa ngọt ngào mỗi độ cuối thu.

Tịnh Tâm