Tín ngưỡng Arak của người Khmer

Như nhiều dân tộc anh em khác, người Khmer ở Nam Bộ có nhiều tín ngưỡng rất đặc sắc một trong số đó là tín ngưỡng Arak - một tín ngưỡng cổ xưa của bà con nhưng đang dần mai một.

Arak được người Khmer Nam Bộ hiểu là vị thần giữ gìn, bảo vệ, cho nên tín ngưỡng Arak là tín ngưỡng về vị thần bảo vệ của mình. Đây là vị thần không có hình dáng xác định, được bà con người Khmer cho là có nguồn gốc là linh hồn người chết nhưng hiển linh được tôn làm thần để bảo vệ dòng họ, gia đình, nhà cửa.
Đối với người Khmer Nam Bộ, mỗi dòng họ có thể có nhiều Arak: Arak chou -buô (Arak của dòng họ); ngoài ra còn có Arak bảo vệ khu đất (Arak phum); Arak giữ rừng (Arak preay); Arak bảo vệ nhà (Arak phteah); Arak bảo vệ gia đình (Arak Trâkâul)… Người ta cúng Arak mỗi khi gia đình có chuyện chẳng lành, có người ốm đau, làm ăn xui xẻo, hay gặp tai nạn bất ngờ.
Có nhiều kiểu cúng Arak, và muốn cúng theo kiểu gì, chủ nhân đều phải hỏi thầy bói (Kruteay) mới biết tai nạn ấy là gì và chuẩn bị cúng Arak nào, bằng lễ vật gì. Tùy theo Arak quan hệ với việc cầu mà có bài tụng, vật cúng tương ứng, cùng với quy mô của lễ cúng khác nhau. Đối với cúng lớn hơn thì có mời thầy bói và người nhập Arak (Rup Arak) và phải sắp lễ vật theo yêu cầu của các thầy (thầy cúng)”. Sau đó, thầy cúng sẽ làm động tác rót rượu mời thần, mong thần về nhập xác để chỉ bảo cách chữa bệnh cho người ốm, cũng như nhờ thần bảo hộ để được trực tiếp nghe sự chỉ đạo.

 

Thầy cúng người Khmer 

Khi trong gia đình có người đau yếu, hoặc có chuyện cần cầu xin, “người Khmer thường tổ chức nhập đồng, ngoài các lễ vật phù hợp còn phải có 2 hoặc 4 người đánh trống (skor Arak), một người đàn gáo, một người thổi sáo và một người sử dụng chà pei. Khi người lên đồng đặt hai tay lên mâm lễ vật thì nhạc tấu lên điệu lên đồng (chol Arak) được ca lên. Người lên đồng lúc đó uốn éo, có nhiều hành động khác thường như uống nước liên tục, ngậm rượu phun vào người bệnh… và nói những câu đặc biệt để chữa bệnh hoặc nói với chủ nhà phải làm một số điều gì đó thì bệnh mới khỏi được”.
Vị thần Arak có phạm vi ảnh hưởng trong gia đình và dòng họ, nên hễ trong gia đình có người ốm đau bệnh hoạn người ta sẽ cúng Arak để cầu mong thần giúp đỡ mà trị khỏi bệnh. Đây là dạng tín ngưỡng dân gian đã có từ lâu đời của người Khmer Nam Bộ. Nhưng dưới sự truyền bá sâu rộng của Phật giáo Nam Tông, các loại tín ngưỡng dân gian của người Khmer càng ngày càng bị biến đổi hình dạng. Đến nay do trình độ dân trí của người Khmer đã được nâng cao, nên một số tín ngưỡng về Arak cũng đang dần dần mai một.
ST (Depplus.vn/MASK)