Cá bông lau nấu lá giấm

TTO - Trong kho tàng ẩm thực dân gian vô cùng quý báu mà ông cha ta đã dày công trải nghiệm có rất nhiều “món ăn vị thuốc”, vừa ngon vừa bổ dưỡng, chẳng hạn như món canh chua cá bông lau nấu với lá, trái giấm.

Cá bông lau trên dòng sông Hậu - Ảnh: Hoài Vũ

Bông lau là loại cá sinh sống nhiều ở lưu vực sông Cửu Long, bà con ngư dân thường tập trung đánh bắt vào thời điểm trước tết cho đến tháng 2 âm lịch. 

Được ca ngợi là loại cá ngon nhất trong họ cá tra (Pangasiidae), thịt cá bông lau màu trắng, khi nấu chín mùi vị thơm ngon, ngọt nước và hiền nên nhiều người đã ban tặng cho loài cá này là “đặc sản đệ nhất miền Tây”. Thuôc loại cá béo, chắc thịt nên các bà nội trợ thường dùng cá bông lau nấu canh chua, nếu không thì kho mẳn hoặc chiên phi-lê, thứ nào cũng ngon nhất xứ.

Ngoài thịt ra, các bộ phận quý nhất của cá bông lau là bao tử, gan và trứng cá. Dân sành điệu ngồi vào bàn mà thiếu ba thứ nầy coi như mất cảm hứng. Canh chua cá bông lau ngon nhất là phối ngẫu với cơm mẻ, bần, xoài sống… nhưng có một thứ tuyệt hơn nữa là trái và lá giấm.

Cây giấm còn gọi là bụp giấm (Hibiscus sabdariffa), dân gian gọi là hồng đài, cây trái giấm. Lá và trái là một thứ nguyên liệu tuyệt hảo dùng nấu canh chua. Lá giấm màu xanh lợt, trái nhỏ hình củ hành, vỏ có lông tơ mịn, màu đỏ thẫm, gồm nhiều lớp bao quanh túi hạt giống như đài hoa.

Lá và trái giấm chuẩn bị nấu canh chua - Ảnh: Hoài Vũ

Theo kinh nghiệm dân gian, canh chua lá giấm rất hợp với tôm, tép, nhất là cá da trơn như cá bông lau. Ở nông thôn hoặc miền núi, bà con thường hái lá non làm rau ăn, hái trái giấm để kho cá, coi như một thứ “món ăn vị thuốc”.

Theo Đông y, lá và trái giấm vị chua, tính mát, có tác dụng thanh nhiệt, giải khát, lợi tiểu, kháng khuẩn, nhuận tràng. Vỏ trái giấm có thể trị viêm họng, tăng cường chức năng tiêu hóa, cũng có thể phơi khô dùng làm trà giải nhiệt. Về mặt dinh dưỡng, bông lau là một trong những loài cá có hàm lượng protein cao, rất tốt sức khỏe.

Muốn có một nồi canh chua cá bông lau nấu lá giấm ngon thật ngon, mùi vị thơm tho, chọn cá to khoảng 1kg, làm sạch, cắt khúc để cho ráo nước. Kế đến là mớ lá giấm tươi, còn non. Nếu có thêm trái càng tốt. Nước sôi, cho lá giấm và vỏ trái giấm vào trước, tiếp theo là nước mắm, đường, bột nêm, nêm nếm cho vừa ăn.

Nếu thiếu chua có thể cho thêm lá giấm vào đến khi vừa miệng ăn. Xong thả cá vào, lần lượt cho thêm ớt và các loài rau, quả như cà chua, rau muống, đậu bắp…Thế là đã có một nồi canh bốc khói, thơm phức.

Món canh chua nấu với lá và trái giấm có một vị chua dìu dịu, thơm thơm, mùi vị đặc trưng không lẫn vào đâu được và tuyệt nhất là ăn với bún. Nhìn nồi canh chua được cấu tạo một cách hài hòa đẹp mắt với đầy đủ ngũ sắc và ngũ vị cũng đủ tác động vào mọi giác quan, khiến cho người ăn, ăn đến vã mồ hôi mà vẫn thấy thèm. 

Canh chua cá bông lau nấu với lá và trái giấm - Ảnh: Hoài Vũ

Nồi canh chua ngon, người ăn ngon, chỉ vài lần thưởng thức thôi cũng đủ ghiền cái vị chua của lá và trái giấm với hương vị như ẩn chứa bao điều thú vị từ cây nhà lá vườn. Món ăn dân dã không chỉ ăn bằng miệng mà còn bằng mắt và mũi, ngon đến ám ảnh.

Đó cũng là món ăn gợi cho những người xa quê bao nỗi thèm tiếc, nhất là nỗi nhớ nhà, nhớ quê.

Chỉ cần một làn khói mỏng bốc lên từ cái mùi thanh tao dịu ngọt của cá hòa quyện cùng thứ nước chua - cay thơm phức cũng đủ làm cho người ăn háo hức vì mùi vị cứ quấn quýt mãi bên ta...

HOÀI VŨ